TV-gids

Iphigénie en Tauride (1779) is een tragische opera in vier bedrijven van de in Duitsland geboren componist Christoph Willibald Gluck. Hij schreef het werk voor de Franse markt, en de première in 1779 in de Parijse Academie Royale de Musique was een doorslaand succes. Iphigénie en Tauride behoort tot Gluck’s hervormingsopera’s: in dit werk diende de muziek het dramatisch verloop niet te domineren maar juist te ondersteunen. Nicolas-François Guillard baseerde zijn libretto op Claude Guimond de La Touche’s gelijknamige toneelstuk, wat uiteindelijk teruggrijpt op het beroemde Griekse drama van Euripides. Het speelt zich af kort na de Trojaanse oorlog, als Iphigénie, die door haar vader Agamemnon geofferd zou worden, door de godin Diana wordt gered. Diana brengt haar naar Tauris, waar Iphigénie haar hogepriesteres wordt. Diego Fasolis dirigeert het Orchestre National des Pays de la Loire en het Chœur d’Angers Nantes Opéra. Onder de solisten zijn Marie-Adeline Henry (Iphigénie), Charles Rice (Oreste), Sébastien Droy (Pylade), Jean-Luc Ballestra (Thoas) en Élodie Hache (Diane). Deze uitvoering werd in 2020 opgenomen in het Grand Théâtre d’Angers, Frankrijk.

De Waldbühne in Berlijn, een van de grootste openluchtpodia in Europa, is het decor van de jaarlijkse seizoensafsluiting van de Berliner Philharmoniker. In 2004 werd dit wereldberoemde orkest en hun chef Sir Simon Rattle vergezeld door de toen 22-jarige Chinese pianist Lang Lang, die het publiek trakteerde op een geweldige uitvoering van Tsjaikovski’s eerste pianoconcert. Verder op het programma: de tweede akte van Tsjaikovski’s 'Notenkraker'.

Als onderdeel van hun nieuwe samenwerking met componist Philip Glass, die bekend staat om zijn repetitieve minimalistische composities, spelen de Franse zussen Katia en Marielle Labèque de Europese première van Glass’ Concert voor twee piano’s met de Orchestre de Paris. Het programma wordt vervolgd met de Vijfde Symfonie van Dimitri Sjostakovitsj (1906-1976) onder leiding van Jaap van Zweden, de huidige dirigent van het New York Philharmonic.

Andreas Spering dirigeert philharmonie zuidnederland in een uitvoering van de "Rosamunde Ouverture" (D. 644) van Franz Schubert (1797-1828). Opgenomen in het Muziekgebouw Eindhoven in 2015. Schubert componeerde deze ouverture aanvankelijk voor Georg Ernst von Hofmanns toneelstuk Die Zauberharfe, en werd als zodanig ten gehore gebracht op 19 augustus, 1820. Drie jaar later werd de ouverture opnieuw gebruikt voor Helmina von Chézy's toneelstuk 'Rosamunde'. De libretto's van Chézy (1783-1856) waren weinig succesvol en Schuberts contributie aan Rosamunde zou de productie gered hebben.

Maurizio Pollini is de solist in Beethovens Pianoconcert Nr. 4. Het Lucerne Festivalorkest staat onder leiding van Claudio Abbado. Deze uitvoering is opgenomen tijdens het Lucerne Festival van 2004. Maurizio Pollini is de winnaar van het prestigieuze Chopin Concours in Warschau van 1960 en staat bekend om zijn interpretaties van Beethoven. De componist schreef het Vierde Pianoconcert tussen 1805 en 1806. Tijdens de première in 1808 nam de componist zelf de rol van solist op zich.

Het toonaangevende Franse strijkkwartet Quatuor Ébène wijdde een opmerkelijk en ambitieus project aan de 250ste geboortedag van Ludwig van Beethoven (1770-1827): het viertal nam álle werken voor strijkkwartet van de grote componist op. Vijf jaar lang dompelden violisten Pierre Colombet en Gabriel Le Magadure, altvioliste Marie Chilemme, en cellist Raphaël Merlin zich onder in die 650 pagina’s bladmuziek, waar Beethoven drie decennia lang zijn creativiteit in uitte. Hun inspanningen culmineerden in de herfst van 2020 in de integrale uitvoering van deze werken tijdens zes indrukwekkende concerten in de Philharmonie de Paris. Quatuor Ébène verkende elk facet van Beethovens strijkkwartetrepertoire: van de jeugdige Opus 18 strijkkwartetten tot de kwartetten Rasumovsky, Harp, en Serioso (Opus 59, 74, en 95) uit zijn middenperiode, en ten slotte de diepgang van zijn late kwartetten (Opus 127 tot 135). In deze uitzending speelt Quatuor Ébène Beethovens Strijkkwartet nr. 7 in F majeur, Op. 59, nr. 1, bekend als "Rasumovsky"; Strijkkwartet nr. 13 in Bes majeur, Op. 130; en de monumentale Große Fuge, Op. 133. Deze concertuitvoering werd op 12 oktober 2020 opgenomen in de Philharmonie de Paris.

De Italiaanse pianist Roberto Prosseda (*1975) staat bijzonder in de belangstelling wegens zijn uitvoering van nieuw ontdekt pianowerk van Felix Mendelssohn. Bovendien wordt Prosseda zeer geprezen om zijn interpretaties van pianomuziek van W. A. Mozart, Franz Schubert, Robert Schumann en Frédéric Chopin. Hij sleepte belangrijke prijzen in verscheidende pianoconcoursen in de wacht en treedt regelmatig op met een aantal van 's werelds belangrijkste orkesten, waaronder het London Philharmonic Orchestra, de New Japan Philharmonic, en het Gewandhausorchester Leipzig. In deze uitzending speelt Prosseda Aleksandr Skrjabins Nocturne Op. 9, nr. 2, Alan Bergs Pianosonate, Op. 1, en Ludwig van Beethovens Pianosonate nr. 32, Op. 111. Deze uitvoering werd in 2015 opgenomen in het Teatro alle Vigne in het Italiaanse Lodi.

Pianist Jakub Kuszlik (Polen, 1996) speelt Barbara Assiginaak’s Mzizaakok Miiniwaa Mzizaakoonsak (‘paardenvliegen en hertenluisvliegen’); Wolfgang Amadeus Mozarts Fantasia nr. 3 in d-klein, K. 397; en Johannes Brahms’ Sonate nr. 3 in f-klein, Op. 5, tijdens het solorecital in de uit twee delen bestaande halve finale van de piano-editie van het Concours musical international de Montréal 2024 (CMIM). Deze uitvoering werd opgenomen in de Bourgie Hall van het Montreal Museum of Fine Arts.

Stingray Brava reist de aarde rond op zoek naar de geheimen van 's werelds beroemdste operahuizen. Reis in deze aflevering mee naar Duitsland en ontdek alle wetenswaardigheden over de Semperoper in Dresden! Velen zien de Semperoper in Dresden – ontworpen door de bekende 19e-eeuwse architect Gottfried Semper - als het mooiste operahuis dat Duitsland rijk is. Semper had al eens een operahuis voor Dresden ontworpen: zijn Grosse Königliche Theater opende de deuren in 1842, maar het gebouw werd in 1869 in de as gelegd. Sempers tweede monumentale bouwwerk, waarvan de bouw negen jaar tijd in beslag nam, overleefde de Tweede Wereldoorlog niet. Hoewel de gevel kon worden gestut bleef het bouwwerk veertig jaar lang een ruïne. Na moeizaam, nauwgezet restoratiewerk werd het gebouw in 1985 heropend ten overstaan van ongeveer 150 duizend enthousiaste aanwezigen. De Semperoper is de thuisbasis van het oudste symfonieorkest van Europa, de Sächsische Staatskapelle Dresden. Het orkest, dat voorheen bekend stond als de Hofkapelle, bouwt voort op een geschiedenis van 450 jaar. Componist Richard Wagner noemde de Staatskapelle ooit een “magische harp”. Hij was zes jaar lang kapelmeester van het ensemble, waarmee hij z'n opera's Rienzi, De Vliegende Hollander, en Tannhäuser in première bracht. Hoewel de Semperoper in de negentiende eeuw met Wagner werd geassocieerd, raakte het operahuis in de twintigste eeuw verbonden met Richard Strauss. Negen van Strauss’ vijftien werken, waaronder Salome, Elektra, en Der Rosenkavalier, werden voor het eerst uitgevoerd in de Semperoper. Richard Strauss noemde het “een eldorado voor mijn premières!”

Henk de Graaf speelt werken voor klarinet. In deze uitzending zijn onder meer werken van Debussy, Genzmer, Büsser en Brahms te horen.

Het jaarlijkse Europa Konzert van de Berliner Philharmoniker vond in 2004 plaats in het indrukwekkende, historische amfitheater in Athene: het Odeion van Herodes Atticus. Dit theater werd rond 161 gebouwd ter nagedachtenis van de vrouw van Herodes Atticus, en bood plaats aan ten minste 5000 mensen. In 2004 trad de Berliner Philharmoniker hier op met een uiterst interessante combinatie van dirigent en solist: Sir Simon Rattle dirigeert, terwijl Daniel Barenboim op de piano Johannes Brahms’ Pianoconcert Nr. 1 en Arnold Schoenbergs arrangement van Brahms' Pianokwartet Nr. 1 uitvoert. Hiermee was dit concert een dubbele première. Niet alleen was dit het eerste Europa Konzert van Rattle als nieuwe chef-dirigent, maar ook de eerste gelegenheid waarbij Rattle en Barenboim samen op het podium verschenen.

Op het Reate Festival van 2017 in Rieti stonden twee korte opera’s van Nino Rota (1911-1970) op het programma. Rota staat voornamelijk bekend als filmcomponist en zijn lange samenwerking met iconische regisseurs als Federico Fellini, Francis Ford Coppola en Luchino Visconti. Toch componeerde het wonderkind Rota vanaf zeer jonge leeftijd al kerkmuziek en enkele opera’s. Gezegend met een grote creativiteit, verbeeldingsvermogen en artistieke vrijheid, wist Rota zijn unieke eigen stijl te ontwikkelen waarin hij de grote Italiaanse operatraditie van Rossini, Puccini en Verdi wist te combineren met moderne 20e-eeuwse muziek, waardoor hij zichzelf onderscheidde van zijn generatiegenoten. Het werk La notte di un nevrastenico ging in 1960 in première in het Piccola Scala te Milaan. Het is een opera in één akte naar een libretto van Riccardo Bachelli. De korte farҫe is voorzien van een tragisch, onverwacht einde. Het Reate Festivalorkest staat onder muzikale leiding van Gabrielle Bonolis. Solisten zijn Giorgio Celenza, Carlo Feola, Daniele Adriani, Sabrina Cortese, Antonio Sapio en Vincenzo Carnì.

De Italiaanse dirigent Andrea Vitello gaat zijn Ensemble BIOS voor in een uitvoering van ‘Someone Out There is Praying for Peace (Let Us Not Be the Reason), III’, geschreven door de hedendaagse, Canadese componist Rita Ueda. Naomi Sato is de solist in dit stuk voor het Japanse mondorgel shō en strijkinstrumenten. Ensemble BIOS is gespecialiseerd in 20e- en 21e-eeuwse muziek. Deze prikkelende uitvoering werd opgenomen in Chiesa di San Cristo in de Italiaanse stad Brescia.

Een topzangeres, vier vingervlugge rasmuzikanten, de monumentale Buxheimer Codex en een flinke dosis eigenzinnigheid: het recept voor een fijn concert. Tasto Solo behoort tot de elite van het betere toetsenwerk. Dit bekroonde programma bundelt chansons en ballades van Dufay, Binchois, Ciconia en tijdgenoten. De hoofdrol speelt een eschiquier waarvan de snaren met hamers worden aangeslagen.

Tijdens deze editie van het jaarlijkse nieuwjaarsconcert bundelen de Berliner Philharmoniker en Sir Simon Rattle de krachten met operazangers Cecilia Bartoli. Op het programma staat een selectie prachtige aria’s uit Bartoli’s uitzondelijke repertoire. Daarnaast speelt het orkest enkele symfonische dansen van Brahms en Dvořák, waarin de opgewekte karakteristieken van hun eigen stijl gecombineerd worden met die van slavische en Hongaarse volksmuziek. De volgende werken staan op de lessenaar: De danssuite en Gavotte en Entr’acte uit ‘Les Boréades’ van Rameau en drie aria’s van Händel: “Scherza in mar la navicella" uit Lotario, “Ah che sol...M'adoro l'idol mio” uit Teseo en “Lascia la spina” uit Il Trionfo del Tempo e del Disinganno. Er wordt vervolgd met orkestuitvoeringen van Dvořáks Slavische Dansen Op. 46, Nr. 1 en 4, Op. 72/4 en Op. 46/3 en Suite Nr. 2 uit Ravels Daphnis et Chloé. De Berliner Philharmoniker sluit het nieuwsjaarsconcert traditioneel af met met Brahms’ Hongaarse Dans Nr. 1.

"Het is een uitdaging om tegenwoordig in de klassieke muziekwereld een uitvoering te vinden die indrukwekkender, significanter en ontroerender is: totale harmonie tussen geest en hart en besef en gevoel." schreef de Bernse krant Der Bund in 2003 na deze indrukwekkende uitvoering van Mahlers 'Resurrectie' Symfonie Nr. 2 door het toen pas opgerichte Luzern Festivalorkest. Claudio Abbado stelde dit ensemble samen uit bekende instrumentalisten, gevierde uitvoerders van kamermuziek en ervaren solisten uit 's werelds beste orkesten. Het concert was reeds maanden van tevoren uitverkocht. De Neue Züricher Zeitung schreef: "Het slotapplaus was ongekend, het zware laatste akkoord [..] verbrak de spanning die al negentig minuten had geduurd, zonder ook maar een moment te verslappen." In deze uitvoering worden solisten Eteri Gvazava (sopraan) en Anna Larsson (mezzosopraan) begeleidt door het Orfeón Donostiarra Koor.

Bariton Matthias Goerne werkt samen met violist Vilde Frang, cellist Nicolas Altstaedt, fluitist Stathis Karapanos en klavecinist Michaela Hasselt in dit programma met muziek van J. S. Bach. Hij zingt diverse baritonaria’s uit Bachs mooiste cantates, maar er is ook ruimte voor solostukken en duetten. Op het programma staan de Sonate nr. 3 in C-groot voor solo viool, BWV 1005; de aria’s ‘Hier, in meines Vaters Stätte’, BWV 32 en ‘Die Welt mit allen Königreichen’, BWV 59; de Suite nr. 5 in c-klein voor solo cello, BWV 1011; ‘Wenn Trost und Hülf ermangeln muß’, BWV 117; ‘Ja, ja, ich halte Jesum fest’, BWV 157; Invention nr. 7 in e-klein, BWV 778; Invention in A-groot, BWV 783; en ‘Welt ade, ich bin dein müde’, BWV 158. Deze uitvoering is opgenomen in Sint-Mariakerk in het Duitse Wittenberg.

Naast zijn overvloedige muzikale talent was Gioacchino Rossini niet vrij van zelfspot. Over zijn jeugdige zes sonates (Sonata A Quattro), schreef hij het volgende: Zes (vreselijke) sonates door mij gecomponeerd in het buitenhuis op prille leeftijd zonder les te hebben genomen. Ze werden allemaal gecomponeerd en gekopieërd in drie dagen en uitgevoerd door Triossi op contrabas, Morini [zijn neef] op eerste viool, de laatstgenoemde op cello. Zij speelden als honden en de 2e viool door mijzelf. Dat was om eerlijk te zijn op z’n minst hondachtig.” Als Rossini deze werken echt op 12 jarige leeftijd schreef dan zijn ze een verbazend vroeg en rijpe prestatie. Eerdere sonates van Rossini mogen dan avontuur-loos zijn en sommige zijn een beetje onhandig uitgewerkt. Rossini noemt deze stukken “Sonata A Quattro” ,sonates in 4 delen. Later herschreef hij sommige van hen voor strijkkwartet en ook voor blaaskwartet in drie delen met een grote virtuositeit voor alle blazers.Ze geven zowel voor de spelers als luisteraars veel plezier. In deze uitvoering concerteren de vier excellente soloblazers van het Rotterdams Philharmonisch, geheten: ‘The Rotterdam Philharmonic Wind Soloïsts'.

Het Symfonisch Blazers Collectief Nederland (SBCN) onder leiding van Henk de Graaf speelt Tsjaikovski’s Notenkrakersuite Op. 71a, in een bewerking voor een klein ensemble van strijkers en blazers. Voor de suite selecteerde de componist diverse stukken uit zijn ballet. De verzameling diende als concertstuk en wordt nog altijd veel uitgevoerd. Deze uitvoering is opgenomen in de Oude Lutherse Kerk in Amsterdam.

Juan Manuel Cañizares is de solist in een uitvoering van Joaquín Rodrigo's (1901-1999) Concierto de Aranjuez. De Berliner Philharmoniker staat onder leiding van Sir Simon Rattle. Onderdeel van het Europkonzert 2011 te Madrid.