TV-gids

Een superbe techniek, intelligent, smaakvol en verfijnd: met Carole Cerasi krijgt Couperins tweede boek Pièces de clavecin de gedroomde vertolker. Meer dan het eerste deel – een compendium van oudere composities – geeft deze bundel de richting aan die de componist wilde inslaan: stijl en vorm worden moderner en er komt ruimte voor evocatieve sfeerstukken en muzikale portretten.

Op 1 mei 1882 weigerden 50 leden van de toenmalige 'Bilse Kapelle' hun nieuwe contracten te ondertekenen. In plaats daarvan vormden ze hun eigen, democratisch opgebouwde ensemble. Nog altijd kiest de huidige Berliner Philharmoniker z'n nieuwe leden en chef-dirigenten. Isabel Iturriagagotia en Paul Smaczny begeleidden de Berliner Philharmoniker nadat chef-dirigent Claudio Abbado in februari 1998 bekendmaakte dat hij zijn contract niet zou verlengen na 2002. Maestros in Democracy, de meest uitgebreide documentaire die ooit over de Berliner Philharmoniker gemaakt werd, laat zien hoe de kandidaatdirigenten met het orkest repeteren. Zodoende kunnen we de aanpak van Lorin Maazel, Esa-Pekka Salonen, en Bernard Haitink vergelijken met die van Daniel Barenboim, Simon Rattle, en Zubin Mehta. Later in the film, na een reeks dodelijk spannende stemrondes, heerst er een opgewonden sfeer: het orkest heeft z'n besluit genomen...

Mikhail Pletnev dirigeert het Russian National Orchestra in een concert opgenomen in de Tsjaikovskizaal te Moskou. Op het programma staan twee orkestsuites van Rimski-Korsakov: "The Tale of the Invisible City of Kitezh and the Maiden Fevroniya" en "The Tale of Tsar Saltan". Dit concert is geproduceerd door de Moscow Philharmonic Society, welke volgens de in St. Petersburg geboren componist Sjostakovitsj een significante rol speelde in de ontwikkeling van het Russische artistieke leven. De evenementen van het instituut zijn in de loop der jaren bezocht door miljoenen muziekliefhebbers en duizenden musici. De Moscow Philharmonic Society is opgericht in 1922 door de toenmalige commissaris van cultuur Anatoly Lunacharski en is inmiddels uitgegroeid tot het grootste concertinstituut van Rusland.

Nadat de gelauwerde Italiaanse pianist Riccardo Schwartz alle 32 pianosonates van Ludwig van Beethoven opnam ter gelegenheid van de 250e geboortedag van die componist, besloot hij zich te wijden aan Robert Schumann’s repertoire voor piano solo. In dit programma speelt Schwartz Schumann’s Novelletten, Op. 21. De acht pianowerkjes waar deze cyclus uit bestaat, worden vaak op zichzelf staand uitgevoerd. De cyclus is opgedragen aan pianist Adolph Henselt. Schumann schreef ze tussen januari en april 1838, in de periode dat hij ook Kinderszenen, Op. 18, en Kreisleriana, Op. 16 schreef. Novelletten is Schumann’s meest omvangrijke maar minst bekende pianocyclus. De veelgeprezen pianist Riccardo Schwartz (1986) treedt over de hele wereld op als solist, onder andere met wereldberoemde dirigenten als Gustav Kuhn en Yuri Temirkanov.

Sopraan Heidi Baumgartner (Oostenrijk, 1998) en pianist Asuka Tagami (Japan, 1991) vertolken Franz Schubert’s Suleika I, Op. 14 nr. 1, D. 720; ‘Er ist’s’ uit Hugo Wolf’s Mörike-Lieder; Bart Vismans Vermeer’s Gold; ‘Sua katselen’ (Looking at you) uit Kaija Saariaho’s Leino-Laulut (Leino songs); en ‘Pantomime’ and ‘Apparition’ uit Claude Debussy’s Quatre chansons de jeunesse, tijdens de halve finale van het Internationaal Vocalisten Concours 2021 – Lied Duo. Dit optreden werd opgenomen in Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch.

De Italiaanse componist Giuseppe Verdi (1813-1901) baseerde het verhaal van de opera Otello op William Shakespeares gelijknamige tragedie. Deze productie, geregisseerd door David Alden, is opgenomen in het Teatro Real te Madrid in 2016. Het orkest en koor van het Teatro Real staan onder de muzikale leiding van Renato Palumbo. Onder de solisten zijn Gregory Kunde, Ermonela Jaho en George Petean. Otello, Venetiaans generaal en hertog van Cyprus, keert terug naar het eiland na een rijke zegetocht. Zijn vaandeldrager Jago voelt zich beledigd door Cassio’s promotie tot kapitein. Om wraak te nemen op Otello doet Jago de hertog laten geloven dat diens vrouw Desdemona een affaire heeft met Cassio. Hierop besluit Otello om zijn vrouw te doden. ’s Nachts wekt hij Desdemona middels een kus en vraagt zijn vrouw om haar bedrog toe te geven. Desdemona probeert tevergeefs haar onschuld te bewijzen; overtuigd van haar overspeligheid wordt ze door Otello gewurgd. Emilia, de vrouw van Jago en tevens het kamermeisje van Desdemona, ontmaskert de listige plannen van Jago, waarna Otello de hand aan zichzelf slaat.

Het toonaangevende Franse strijkkwartet Quatuor Ébène wijdde een opmerkelijk en ambitieus project aan de 250ste geboortedag van Ludwig van Beethoven (1770-1827): het viertal nam álle werken voor strijkkwartet van de grote componist op. Vijf jaar lang dompelden violisten Pierre Colombet en Gabriel Le Magadure, altvioliste Marie Chilemme, en cellist Raphaël Merlin zich onder in die 650 pagina’s bladmuziek, waar Beethoven drie decennia lang zijn creativiteit in uitte. Hun inspanningen culmineerden in de herfst van 2020 in de integrale uitvoering van deze werken tijdens zes indrukwekkende concerten in de Philharmonie de Paris. Quatuor Ébène verkende elk facet van Beethovens strijkkwartetrepertoire: van de jeugdige Opus 18 strijkkwartetten tot de kwartetten Rasumovsky, Harp, en Serioso (Opus 59, 74, en 95) uit zijn middenperiode, en ten slotte de diepgang van zijn late kwartetten (Opus 127 tot 135). In deze uitzending speelt Quatuor Ébène Beethovens Strijkkwartet nr. 5 in A majeur, Op. 18, nr. 5; Strijkkwartet nr. 4 in c-mineur, Op. 18, nr. 4; en Strijkkwartet nr. 12 in Es-majeur, Op. 127. Dit concert werd opgenomen in de Philharmonie de Paris op 17 december 2020.

Minsoo Hong (1993, Zuid-Korea) speelt Liszts Sposalizio uit Années de Pèlerinage: Deuxième Année (S161/1) en Bellini/Liszts Réminiscences de Norma (S394) tijdens de solo-finale van het 11e Internationaal Franz Liszt Pianoconcours in TivoliVredenburg te Utrecht. Het concours bevordert zowel de muzikale ontwikkeling alsook de concertervaring van pianotalenten afkomstig uit alle uithoeken van de wereld. Hierdoor vormt het concours een belangrijke opstap tot de internationale klassieke concertwereld voor jong talent dat een professionele carrière als musicus ambieert. Het Internationaal Franz Liszt Pianoconcours werd voor het eerst georganiseerd in 1986 en behoort inmiddels tot een van de meest prestigieuze pianoconcoursen ter wereld.

J. S. Bachs zes Brandenburgse Concerten behoren tot zijn bekendste werken. Hij schreef ze tussen 1711 en 1720 en droeg ze in 1721 op aan Christiaan Lodewijk, markgraaf van Brandenburg. Om te vieren dat deze geliefde werken 300 jaar bestaan, maakte de Tsjechische klavecinist en dirigent Václav Luks met zijn vermaarde barokensemble Collegium 1704 in 2021 opnames van alle zes Brandenburgse concerten, op historische instrumenten. De Brandenburgse Concerten volgen de structuur van het Italiaanse concerto grosso, waarin een groep solo-instrumenten op de voorgrond treedt ten opzichte van het grote ensemble. In de Brandenburgse Concerten nemen de solisten afwisselende, virtuoze solo’s voor hun rekening. Bij deze uitvoering in de prachtige Spiegelzaal van het Duitse slot Köthen spelen Luks en Collegium 1704 Bachs Brandenburgse Concert nr. 6 in Bes-groot, BWV 1051. In tegenstelling tot de andere vijf concerten spelen er geen violen mee: die ruimte wordt opgevuld door de lagere strijkinstrumenten en het klavecimbel.

Strijkkwartet Cuarteto Mendelssohn de BP, dat in 2018 bestond uit de violisten Olga Artyugina en Eva Rabchevska, altviolist Bella Chic, en cellist Hayk Sukiasyan, speelt Edvard Grieg’s Strijkkwartet in g-klein, Op. 27. Dit werk, dat Grieg afrondde in 1878, was zijn tweede poging in dit genre. Zijn eerste strijkkwartet, waaraan hij werkte in de vroege jaren 1860, raakte verloren, en zijn derde bleef onvoltooid. Grieg baseerde het hoofdthema van het kwartet op het lied ’Spillemænd’ (Minstrels, uit Zes liederen, Op. 25), dat in alle vier delen terugkeert. Deze uitvoering werd opgenomen op 17 mei 2018 in het Auditorio Sony van de Reina Sofía Muziekschool in de Spaanse hoofdstad Madrid.

Sopraan Erika Baikoff (Verenigde Staten, 1994) en pianist Gary Beecher (Ierland, 1993) vertolken Franz Schubert’s ‘Suleika I, Was bedeutet die Bewegung’, Op. 14, Nr. 1 (D. 720); Die Blumensprache, Op. 173, Nr. 5 (D. 519); en Die Gebüsche, D. 646; ‘Lied vom Winde’ en ‘Der Knabe und das Immlein’ uit Hugo Wolf’s Mörike-Lieder; ‘Fleur jetée’ uit Gabriel Fauré’s Quatre melodies, Op. 39; ‘C’ uit Francis Poulenc’s Deux poèmes de Louis Aragon, FP 122; ‘Les lilas qui avaient fleuri’ uit Lili Boulanger’s Clairières dans le ciel; Johanna Bordewijk-Roepmans ‘Oranje may-lied’; en ‘Eti letniye nochi’ (Deze zomernachten) uit Sergej Rachmaninov’s Twelve romances, Op. 14, tijdens de laatste ronde van het Internationaal Vocalistenconcours 2019 – Lied Duo. Deze uitvoering werd opgenomen in het Theater aan de Parade in ‘s-Hertogenbosch.

Iphigénie en Tauride (1779) is een tragische opera in vier bedrijven van de in Duitsland geboren componist Christoph Willibald Gluck. Hij schreef het werk voor de Franse markt, en de première in 1779 in de Parijse Academie Royale de Musique was een doorslaand succes. Iphigénie en Tauride behoort tot Gluck’s hervormingsopera’s: in dit werk diende de muziek het dramatisch verloop niet te domineren maar juist te ondersteunen. Nicolas-François Guillard baseerde zijn libretto op Claude Guimond de La Touche’s gelijknamige toneelstuk, wat uiteindelijk teruggrijpt op het beroemde Griekse drama van Euripides. Het speelt zich af kort na de Trojaanse oorlog, als Iphigénie, die door haar vader Agamemnon geofferd zou worden, door de godin Diana wordt gered. Diana brengt haar naar Tauris, waar Iphigénie haar hogepriesteres wordt. Diego Fasolis dirigeert het Orchestre National des Pays de la Loire en het Chœur d’Angers Nantes Opéra. Onder de solisten zijn Marie-Adeline Henry (Iphigénie), Charles Rice (Oreste), Sébastien Droy (Pylade), Jean-Luc Ballestra (Thoas) en Élodie Hache (Diane). Deze uitvoering werd in 2020 opgenomen in het Grand Théâtre d’Angers, Frankrijk.

Claude Debussy geeft in zijn ‘trois esquisses Symphoniques pour orchestre’ (drie symfonische schetsen voor orkest), ofwel La Mer, zijn abstracte visie op de zee weer. In het eerste deel (De l’aube á midi sur la mer) maakt de luisteraar een ochtend tot de middag mee op de zee, in het tweede deel (Jeux de vagues) hoort men het spel van de golven, en in het derde en laatste deel (Dialogue du vent et de la mer) horen we een dialoog tussen de wind en de zee. De zee die Debussy kende was de Middellandse Zee, van bezoeken aan Cannes in zijn jeugd tot aan zijn latere reizen in Italië.

De grote klarinettist Paolo Beltramini vertolkt een programma van werken voor soloklarinet op Stingray Brava. In deze uitzending speelt Beltramini C.P.E. Bachs ‘Solfeggietto’, Béla Kovàcs ‘Hommage à Paganini’, en Igor Stravinsky’s ‘Three pieces for clarinet solo’. Paolo Beltramini is de enige Italiaanse klarinettist die ooit de eerste prijs behaalde aan de prestigieuze Praagse Spring International Clarinet Competition (1996). Zijn duo met pianist Roberto Arosio won de Internationale Kamermuziekconcoursen van Paris (1996) en Trapani (1997). Deze prijzen brachten Beltramini al snel onder de aandacht van het internationale concertcircuit. Hij speelde onder meer in het Amsterdamse Koninklijk Concertgebouworkest, Milaans Filarmonica della Scala, het Mahler Chamber Orchestra, en het Zwitserse Orchestra della Svizzera italiana.

Tenor Ilja Aksionov (Litouwen, 1996) en pianist Gustas Raudonius (Litouwen, 1996) vertolken Bart Vismans Het goud van Vermeer; ‘As I lay in the early sun’ uit Gerald Finzi’s Oh fair to see, Op. 13b; Henri Duparc’s Extase; Claude Debussy’s Paysage sentimental, L. 55; ‘Mausfallensprüchlein’ uit Hugo Wolf’s Sechs Lieder; ‘Krysolov’ (The pied piper) uit Sergei Rachmaninov’s 6 Romances, Op. 38; Franz Schubert’s Rastlose Liebe, Op. 5, nr. 1, D. 138; en Alphons Diepenbrock’s De klare dag, RC 4, tijdens de halve finales van het Internationaal Vocalisten Concours 2021 – Lied Duo. Dit optreden werd opgenomen in Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch.

De Italiaanse pianist Costantino Catena speelt Franz Liszts transcriptie voor piano van ‘Isoldens Liebestod’ uit Richard Wagners opera ‘Tristan und Isolde’. Deze opname werd gemaakt in de Kerk van de Jezuïeten in Trapani, Italië.