TV-gids

Frédéric Chaslin leidt het Orchestre Symphonique Région Centre-Val de Loire/Tours en het koor van de Opéra de Tours in een uitvoering van Gaetano Donizetti’s komische opera Don Pasquale (1842). Met in de cast een aantal van de beroemdste zangers van zijn tijd ging Don Pasquale in 1843 in première in Salle Ventadour in Parijs. Het was meteen een succes: binnen een jaar werd het werk uitgevoerd in de grote operahuizen van Europa. Het libretto is grotendeels geschreven door Giovanni Ruffini en de componist zelf. Het vertelt het hilarische verhaal van de oude, in goeden doen verkerende vrijgezel Don Pasquale, die in toorn ontsteekt als hij hoort dat zijn neef Ernesto van plan is te trouwen met de verarmde weduwe Norina. Dus moet Pasquale zelf maar trouwen als hij wil voorkomen dat zijn neef de erfenis opstrijkt. Maar dat is buiten de vrienden Malatesta en Norina gerekend, die met een plan komen om een spaak in het wiel van de oude vrijgezel te steken door middel van een nephuwelijk. Onder de solisten zijn Laurent Naouri (Don Pasquale), Florian Sempey (Malatesta), Sébastien Droy (Ernesto), Anne-Catherine Gillet (Norina) en François Bazola (notaris). Deze uitvoering werd in 2021 opgenomen in de Opéra de Tours.

De liefde staat centraal tijdens het traditionele oudjaarsconcert van de Berliner Philharmoniker van 1998. De muziek van W. A. Mozart en Giuseppe Verdi is buitengewoon geschikt voor dit romantische thema. Voor deze bijzondere gelegenheid nodigde Maestro Claudio Abbado twee van de allerbeste Mozartvertolkers uit: de Duitse sopraan Christine Schäfer en de Britse bariton Simon Keenlyside. Daarnaast vertolkt de Argentijnse lyrische tenor Marcelo Álvarez – die wel eens met de jonge Plácido Domingo wordt vergeleken – enkele hoogtepunten van het repertoire, en de Italiaanse prima donna Mirella Freni steelt de show met een adembenemende uitvoering van de brief-scene van Tatjana uit Pjotr Iljitsj Tsjaikovski's opera Jevgeni Onegin.

Stefano Conticello leidt het orkest van Teatro Comunale di Bologna in dit aan Wolfgang Amadeus Mozart gewijde concert. Het begint met de ouverture uit Mozarts geliefde opera Die Zauberflöte. Hierop volgt het Pianoconcert nr. 25 in C-groot, K. 503, met Maurizio Baglini als pianosolist. Dit pianoconcert is één van de twaalf ongeëvenaarde pianoconcerten die Mozart tussen 1784 en 1786 schreef. Tot besluit van het concert klinkt de Symfonie nr. 35 in D groot, K. 385, ook bekend onder de bijnaam ‘Haffner’. Toen Sigmund Haffner in 1782 in de adelstand werd verheven, gaf de familie van deze Salzburgse zakenman en filantroop Mozart opdracht een nieuw stuk te schrijven om de feestelijke gelegenheid luister bij te zetten. Mozart stemde in. Hij schreef een serenade, die hij enkele maanden later omwerkte tot deze symfonie. Deze uitvoering werd opgenomen in het Teatro Comunale in Bologna, Italië.

De Berliner Philharmoniker onder leiding van maestro Claudio Abbado verzorgt de eerste editie van het Europakonzert te Praag in 1991. Sindsdien wordt jaarlijks op 1 mei een concert gehouden in een andere Europese stad om de culturele samenwerking in Europa te bevorderen en de oprichting van het orkest te vieren op 1 mei 1882. Solisten tijdens deze eerste editie zijn sopraan Cheryl Studer en pianist Bruno Canino. Op het programma staan verscheidene werken van W. A. Mozart, zoals de ouverture en enkele aria’s uit de opera Don Giovanni, Symfonie Nr. 29 (KV. 201), “Ch'io mi scordi di te?” voor sopraan, piano en orkest (KV. 505) en Symfonie Nr. 35 (KV. 385).

Pianist Antonio Chen Guang (China, 1994) treedt op met het CMIM ensemble, bestaande uit drie strijkers van het Symfonieorkest van Montreal, in een uitvoering van het eerste deel, Sostenuto assai – Allegro ma non troppo, van Robert Schumanns Pianokwartet in Es-groot, Op. 47. Dit optreden vond plaats in de kamermuziekronde van het uit twee delen bestaande halve finale van de piano-editie van het Concours musical international de Montréal 2024 (CMIM). Deze uitvoering werd opgenomen in de Bourgie Hall van het Montreal Museum of Fine Arts.

De Berliner Philharmoniker behoort al jaren tot de beste orkesten ter wereld. In 1990 kwamen musici uit het orkest bijeen om enkele prachtige kamermuziekstukken te spelen. Het eerste is Ludwig van Beethovens Octet in Es-groot en er wordt afgesloten met Antonín Dvořáks Serenade in d-klein. Beide composities zijn geschreven voor blaasinstrumenten. Wel herschreef en breidde Beethoven zijn eerste strijkkwartet uit voor zijn Octet in Es-groot. Dit concert is opgenomen in de Neue Kammern naast Slot Sanssouci, het zomerverblijf van Frederik de Grote.

“Shusha, the Renaissance” is a musical journey featuring pianist Murad Huseynov. The city of Shusha is often considered the cradle of Azerbaijan's music and poetry and one of the leading centres of the Azerbaijani culture, having been declared the cultural capital of Azerbaijan in January 2021. On the program are the following works: Fikret Amirov’s (1922-1984) Twelve Miniatures for Piano Solo: I. Ballade - II. Ashigsayagi – III. Nocturne – IV. Humoresque – V. Lyrical Dance – VI. Hunting - VII. Lullaby – VIII. Waltz – IX. Barcarolle – X. Toccata – XI. Elegy – XII. March; Adil Babirov’s (1934-2021) ‘s Prelude & Scherzo; Gara Garayev’s (1918-1982) Sonatine: I. Allegro – II. Moderato assai – III. Vivo ; Tofik Kouliyev’s (1917-2000) ‘Gaytagi’ and F. Amirov’s Romantic Sonata: I. Allegro energico - II. Andante espressivo - III. Allegro non troppo). This performance is filmed in Shusha in October 2023 and in the Heydar Aliyev Center, Baku, in December 2023. Written and directed by Michel Swierczewski.

In dit intieme kamermuziekconcert speelt de Franse luitist Thomas Dunford verschillende werken voor luit van J. S. Bach. Op het programma staan Suite voor luit in g-klein, BWV 995; Suite voor solo-cello in G-groot (gearrangeerd voor luit), BWV 1007; en Chaconne uit Partita voor soloviool in d-klein (gearrangeerd voor luit), BWV 1004. De in Parijs geboren luitist Thomas Dunford (*1988) ontdekte de luit op zijn negende. Hij studeerde aan het Conservatorium van Parijs en de Schola Cantorum Basiliensis, en nam deel aan masterclasses met vooraanstaande luitisten als Rolf Lislevand en Julian Bream. Hij is vaak als soloartiest of ensemble-lid te vinden op de belangrijke Europese muziekfestivals. Deze opname werd in 2017 gemaakt in het Concertgebouw van het Belgische Brugge.

Pianist Arisa Onoda (Japan, 1996) speelt Joseph Haydns Sonate in G-groot, Hob. XVI:40; Barbara Assiginaak’s Mzizaakok Miiniwaa Mzizaakoonsak (‘paardenvliegen en hertenluisvliegen’); Guido Agosti’s transcriptie van Igor Stravinksy’s Vuurvogelsuite (Danse infernale, Berceuse, en Finale); en Frédéric Chopin’s Sonate nr. 3 in b-klein, Op. 58, tijdens het solorecital in de uit twee delen bestaande halve finale van de piano-editie van het Concours musical international de Montréal 2024 (CMIM). Deze uitvoering werd opgenomen in de Bourgie Hall van het Montreal Museum of Fine Arts.

Wie rond 1700 in Napels een carrière als violist ambieerde, kon niet om het monument Gian Carlo Cailò heen: de virtuoos werkte er aan de koninklijke kapel en gaf les aan vier conservatoria. Slechts één van zijn sonates bleef bewaard: de aanzet voor de jonge Nederlandse topvioliste Eva Saladin voor een programma rond Cailò en zijn briljante leerlingen Mascitti en Piani.

Misha Mengelberg, het vergeten is begonnen. Hij wacht op een taxi die hij niet gebeld heeft om naar een optreden te gaan dat niet plaats zal vinden. Een film van Cherry Duyns waarin hij pianist Misha Mengelberg volgt tijdens zijn laatste buitenlandse tournee met zijn ensemble ICP (Instant Composers Pool). Bandleider, componist en pianist Misha Mengelberg viel een aantal jaren geleden ten prooi aan dementie. Cherry Duyns volgt dit icoon van de Europese jazz tijdens een week van optredens in de Londense jazzclub Vortex, wat gezien zijn verslechterende toestand zeker zijn laatste buitenlandse optreden zal zijn. De bandleden maken zich op voor het lang uitgestelde afscheid van Mengelberg, met wie ze decennia hebben samengespeeld. Muziek maken is als ademhalen voor Mengelberg, maar nu hij op voet van oorlog leeft met zijn brein, rijst de vraag hoe lang hij nog kan spelen met zijn ensemble ICP (Instant Composers Pool). Duyns vraagt het voorzichtig aan de bandleden: moet hij niet tegen zichzelf in bescherming worden genomen? Nee, antwoordt er één resoluut. Dat Mengelberg ondanks zijn ziekte nog altijd met het ensemble op het podium staat, past in zijn esthetiek waarin iedereen mee mag doen. Hij houdt immers van verwarring en gekte. Mengelberg heeft in heldere momenten nog steeds een ongezouten mening over mede-componisten als John Cage ('tamelijk vijandige muziek') en Chopin ('ijzingwekkend saai en vervelend'). En in een speels moment gebruikt hij zijn wandelstok om de piano te bespelen. Toch rijst de onontkoombare vraag of het ensemble wel kan voortbestaan zonder hem als spil.

Conrad van Alphen leidt Sinfonia Rotterdam in een uitvoering van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski’s Symfonie nr. 1 in g-klein, Op. 13, ‘Winterdromen’, opgenomen in De Doelen in Rotterdam in september 2022. Met een aantal korte orkestwerken op zijn naam waagde Tsjaikovski zich in maart 1866 aan een wat ambitieuzer project: het schrijven van zijn eerste symfonie. In de zomer van dat jaar bracht de jonge componist zijn nog onvoltooide werk onder de aandacht van zijn vroegere docenten Anton Rubinstein en Nikolai Zaremba, wier harde kritiek hem diep raakte. Met de nodige aanpassingen werd de complete symfonie in 1868 voor het eerst uitgevoerd, maar Tsjaikovski leverde in 1874 een nogmaals gewijzigde versie af. De componist titelde zijn symfonie ‘Winterdromen’ en gebruikte bovendien beschrijvende, programmatische titels voor de eerste twee van de vier delen: ‘Dromen van een winterreis' en 'Verlaten land, mistig land'.

Ter gelegenheid van zijn 65e verjaardag in 2007 voerde pianist Daniel Barenboim alle pianoconcerten van Ludwig van Beethoven uit. Deze opname uit mei van dat jaar werd gemaakt op het Klavier-Festival Ruhr, en toont een zeer persoonlijke, ongebruikelijke interpretatie van Beethovens muziek en drukt Barenboims levenslange toewijding aan de componist uit. Beethovens meesterwerken staan al Barenboims hele leven op diens repertoire. Barenboim is zowel pianosolist als dirigent in deze uitvoering van Beethovens Pianoconcert nr. 4 in G-groot, Op. 58. Hoewel de eerste noten van soloconcerten doorgaans werden gespeeld door het orkest, liet Beethoven de pianosolist het stuk beginnen – een idee dat Wolfgang Amadeus Mozart eerder had toegepast in zijn Pianoconcert nr. 9

Sopraan Harriet Burns (Verenigd Koninkrijk, 1989) en pianist Ian Tindale (Verenigd Koninkrijk, 1990) vertolken Franz Schubert’s Verklärung, D. 59; Clara Schumanns Er ist gekommen in Sturm und Regen, Op. 12, Nr. 2; ‘L’heure exquise’ uit Reynaldo Hahn’s Chansons grises, en ‘Le printemps’ uit Hahn’s Douze rondels; ‘Herzeleid’ uit Robert Schumanns Sechs Gesänge, Op. 107; ‘Le corbeau et le renard’ uit André Caplet’s Trois fables; Alphons Diepenbrocks Die Liebende schreibt, RC 20; ‘Seranilla de la zarzuela’ uit Judith Weir’s A Spanish Liederbooklet; Muriel Herbert’s Renouncement; ‘Waldmädchen’ uit Hugo Wolf’s Eichendorff-Lieder, tijdens de laatste ronde van het Internationaal Vocalistenconcours 2019 – Lied Duo. Deze uitvoering werd opgenomen in het Theater aan de Parade in ‘s-Hertogenbosch.

De Italiaanse dirigent Speranza Scappucci leidt Philharmonia Zürich en het Koor van Opernhaus Zürich in een uitvoering van Gaetano Donizetti’s tragische opera ‘Lucia di Lammermoor’ (1835). Salvatore Cammarano baseerde zijn libretto op Sir Walter Scotts roman ‘De bruid van Lammermoor’ (1819). In het zeventiende-eeuwse Schotland wordt Lucia verliefd op Edgardo, de aartsvijand van haar familie. Lucia’s broer Enrico dwingt haar te trouwen met een man van wie zij niet houdt, wat de jonge vrouw tot waanzin drijft. Dramatisch hoogtepunt van de opera is Lucia’s beroemde waanzinsscène, waarin de technisch veeleisende aria ‘Il dolce suono’ te horen is. In deze scène wordt Lucia’s stem begeleid door een glazen harmonica, wat de sfeer des te beklemmender maakt. Solisten in deze uitvoering zijn Irina Lungu (Lucia), Massimo Cavalletti (Enrico Ashton), Piotr Beczała (Edgardo di Ravenswood), Andrew Owens (Lord Arturo Bucklaw), Oleg Tsibulko (Raimondo Bidebent), Roswitha Christina Müller (Alisa), en Iain Milne (Normanno). Deze uitvoering werd in 2021 opgenomen in het Zwitserse Opernhaus Zürich.

Componist Claudio Monteverdi (1567-1643), één van de grote meesters uit de barokperiode, schreef rond 1600 een nieuw werk voor koor en solisten waarin hij oude en nieuwe stijlen uit zijn tijd combineerde, zoals de madrigaal en liturgische composities. Deze combinatie bleek een gouden greep: het groeide uit tot de standaard voor alle grote vormen van religieuze muziek in de barokperiode, zoals het oratorium, de cantate, en de passie. Het combineren van verschillende stijlen zou later niet alleen in religieuze muziek, maar ook in de opera worden toegepast. Een goed voorbeeld waarin hij de combinatie van stijlen laat zien is het werk ‘Vespro della beata vergine’, ook wel de ‘Mariavespers’ genoemd. Zulke vespers werden vooral in de rooms-katholieke kerk gezongen. Philippe Herreweghe dirigeert het Collegium Vocale Gent en Concerto Platino in deze uitvoering. De solisten zijn Dorothee Blotzki-Mields, Katharine Fuge, Mark Padmore, Jan Kobow, Furio Zanasi en Dominik Wörner.

Sir Simon Rattle dirigeert de Berliner Filharmoniker tijdens het jaarlijkse Europakonzert, dat in 2008 werd gehouden in de legendarische hal van het ‘P. I. Tsjaikovski’ Conservatorium te Moskou. De eerste editie van het Europakonzert werd gehouden in 1991 en sindsdien wordt de oprichting van het orkest (op 1 mei 1882) jaarlijks gevierd met een concert in een andere Europese cultuurstad. Deze avond opent het orkest met een meesterlijke interpretatie van Igor Stravinsky’s Symphony in Three Movements (1945).

Fabio Luisi dirigeert het Deens Radio Symfonieorkest in indrukwekkende uitvoering tijdens de viering van de 150ste verjaardag van de Deense componist Carl Nielsen. Naast Nielsens Symfonie Nr. 6 staat ook Rachmaninovs Pianoconcert Nr. 4 op het programma, met als solist de Franse pianiste Lise de la Salle. Het werk is een minder dan Rachmaninovs Tweede en Derde Pianoconcert en onderging meerdere revisies gedurende het leven van de componist. Het wordt gekarakteriseerd door veel chromatiek en ook zijn er duidelijke jazzachtige invloeden te horen. Luisi en de la Salle legden het Vierde Pianoconcert eerder al vast op CD. Dit concert is opgenomen in het DR Koncerthuset te Kopenhagen in 2017.

Luca Vignali (hobo), Angelo De Angelis (klarinet), Carmine Pinto (hoorn), Eliseo Smordoni (fagot), en Linda Di Carlo (piano) spelen Wolfgang Amadeus Mozarts Kwintet voor piano, hobo, klarinet, fagot en hoorn in Es-groot, K. 452. De première van het werk vond op 1 april 1784 plaats in het Weense Burgtheater, met de componist zelf achter de piano. Kort na de uitvoering schreef Mozart aan zijn vader Leopold: "Ik beschouw dit het beste werk dat ik ooit heb geschreven...". Opvallend is de ongebruikelijke instrumentatie van het kwintet, die de componist voor een uitdaging stelde "aangezien losse blaasinstrumenten, anders dan in tweetallen, zich moeilijk laten mengen ". Daarom verkende Mozart allerlei verschillende instrumentcombinaties om uiteenlopende klankkleuren te bereiken, en gebruikte hij ter afwisseling korte frases en motiefjes. Deze uitvoering werd op 23 juni 2022 opgenomen in het Auditorium Santa Cecilia in Perugia, Italië.

Nadat de gelauwerde Italiaanse pianist Riccardo Schwartz alle 32 pianosonates van Ludwig van Beethoven opnam ter gelegenheid van de 250e geboortedag van die componist, besloot hij zich te wijden aan Robert Schumann’s repertoire voor piano solo. In dit programma speelt Schwartz Schumann’s Novelletten, Op. 21. De acht pianowerkjes waar deze cyclus uit bestaat, worden vaak op zichzelf staand uitgevoerd. De cyclus is opgedragen aan pianist Adolph Henselt. Schumann schreef ze tussen januari en april 1838, in de periode dat hij ook Kinderszenen, Op. 18, en Kreisleriana, Op. 16 schreef. Novelletten is Schumann’s meest omvangrijke maar minst bekende pianocyclus. De veelgeprezen pianist Riccardo Schwartz (1986) treedt over de hele wereld op als solist, onder andere met wereldberoemde dirigenten als Gustav Kuhn en Yuri Temirkanov.

Bariton Arvid Fagerfjäll (Zweden, 1991) en pianist Hikaru Kanki (Japan, 1993) vertolken Franz Schubert’s An mein Herz, D. 860; ‘Die Aufgeregten’ uit Arnold Schönberg’s 6 Lieder, Op. 3; ‘A poison tree’ uit Benjamin Britten’s The red cockatoo and other songs; Bart Vismans Vermeer's gold; ‘La mer est plus belle’ uit Claude Debussy’s Trois mélodies de Paul Verlaine, L. 81; Gabriel Fauré’s Prison, Op. 83, nr. 1; en ‘Die Geister am Mummelsee’ uit Hugo Wolf’s Mörike-Lieder, tijdens de halve finales van het Internationaal Vocalisten Concours 2021 – Lied Duo. Dit optreden werd opgenomen in Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch.

‘Iolanta’ en ‘Perséphone’ door Teatro Real uit Madrid presenteert een dubbelprogramma van deze twee werken, die beide staan voor een “ideaal van schoonheid, poëzie, en hoop”. In beide werken representeert de ommekeer van duisternis naar licht een overgangsritueel, dat het existentiële perspectief van de hoofdpersonen volledig hervormt. Deze producties uit 2012 worden geregisseerd door Peter Sellars. In deze uitzending ziet u ‘Iolanta’, een latere compositie van Tsjaikovski, die in 1892 in première ging. In alle opzichten toont dit werk het meesterschap van de componist: de mooie melodieën, heldere structuur, en oprechte passie in z’n vele verschijningsvormen. Het koor en orkest van het Teatro Real staan onder leiding van dirigent Teodor Currentzis. De hoofdrollen worden vertolkt door Ekaterina Scherbachenko (Iolanta), Alexej Markov (Robert), Pavel Cernoch (Vaudémont), Dmitry Ulianov (King René), Willard White (Ibn-Hakia), Vasily Efimov (Alméric), Pavel Kudinov (Bertrand), Ekaterina Semenchuk (Marta), Irina Churilova (Brigita) en Letitia Singleton (Irina Churilova).

Het muzikale collectief Les Dissonances werd in 2004 opgericht door violist David Grimal. Het ensemble werkt zonder dirigent en is samengesteld uit musici uit de best aangeschreven Europese orkesten, internationale solisten, en jong talent. In dit programma speelt Les Dissonances Franz Schubert’s Symfonie nr. 8 in b-klein, D. 759, die bekend staat als de ‘Unvollendete’. Schubert begon aan dit werk in 1822, maar hij rondde alleen de eerste twee delen af. Het eerste daarvan – het Allegro moderato – heeft een duistere, geheimzinnige stemming, dat contrasteert met het mooie tweede deel in E-groot, Andante con moto. Van het derde deel, een Scherzo, schreef Schubert slechts enkele maten op. Waarom het werk nooit is afgerond, is niet met zekerheid te zeggen. Bovendien is het één van Schubert’s geliefdste composities. Deze uitvoering werd in 2013 opgenomen in de Cité de la musique in Paris, in Frankrijk.