TV-gids

Claudio Abbado (1933-2014) dirigeert het Gustav Mahler Jugendorchester (GMJO) in een uitvoering van Mahler's Symfonie Nr. 4 en Schönergs Pelléas und Mélisande, Op. 5. De karakters uit het gelijknamige toneelstuk krijgen in dit werk een eigen muzikaal thema. Met deze compositie voor groot orkest wilde Schönberg zijn collega's Wagner en Richard Strauss. Het werk bevat nog geen atonaliteit of serialisme, maar is eerder laat-romantisch van aard. Het GMJO werd op initiatief van Abbado opgericht in Wenen in 1986. Door de hoge artistieke kwaleit en hun internationale succes hebben al vele grote dirigenten en solisten samengewerkt met het jeugdorkest. Dit concert is opgenomen in de Musikverein te Wenen in 2006. Soliste is de Duitse sopraan Juliane Banse (1969).

Armagh is een van de oudste steden van Ierland en de plaats waar de heilige St. Patrick besloot zijn eerste stenen kerk te bouwen. Nergens in de wereld is de connectie met St. Patrick zo betekenisvol als in deze stad en de omliggende regio waar St. Patrick zich vestigde. Dit concertprogramma voert de kijkers naar locaties die het meest met St. Patrick geassocieërd worden en vormt een overzicht van hoogtepunten van het jaarlijkse concert dat plaatsvindt in de kathedraal die zijn naam draagt. Componist en dirigent John Anderson is de muzikaal leider van dit feestelijke eerbetoon aan de Ierse heilige. Een scala aan koren vanuit heel het land bundelen de krachten in een prachtige kathedrale setting. Opgenomen op 9 maart 2019.

De Mexicaanse dirigent Carlos Miguel Prieto leidt het Orquesta Sinfónica de Minería in een uitvoering van Sergej Prokofjevs Peter en de Wolf, Op. 67. De korte, verhalende orkestsuite Peter en de Wolf (1936) vertelt over de dappere jongen Peter, die met zijn grootvader aan de rand van een bos woont. Samen met zijn dierenvrienden weet Peter een boosaardige wolf te vangen en naar de dierentuin te brengen. Maestro Prieto geeft een inleiding op de verschillende delen van de suite. Elk personage in elk deel wordt vertegenwoordigd door een ander instrument of instrumentengroep, waarmee de instrumentfamilies van het orkest op aanstekelijke wijze worden geïntroduceerd. Deze uitvoering werd in 2021 opgenomen in het Auditorio Nacional in Mexico-Stad.

Malcolm Frager is de solist in Mozarts Pianoconcert Nr. 5, KV 175. Het Orchestra della Radiotelevisione della Svizzera staat onder leiding van Marc Andreae. Dit werk bevat veel contrapunt, een stijl die Mozart onder toeziend oog van Martini had geperfectioneerd. Deze uitvoering vond plaats in het Theatro Scientifico del Bibiena in Mantua.

Dirigent Herbert Blomstedt en het Gewandhausorchester nemen ons mee op een muzikale reis naar de Tsjechische Republiek in dit concert uit 2020 vanuit het Gewandhaus in Leipzig. Het concert begint met de Symfonie in D-groot, Op. 23 uit 1821 van de Boheemse componist Jan Václav Hugo Voríšek. Al werd dit werk – Voríšek’s enige symfonie – nooit uitgevoerd tijdens het leven van de componist, het behoort tegenwoordig tot één van zijn vaakst gespeelde werken. Ook op het programma staat Wolfgang Amadeus Mozarts Symfonie nr. 38 in D-groot, K. 504. Dit werk, dat in première ging toen Mozart in 1787 in Praag verbleef, wordt wel de ‘Praagse’ symfonie genoemd.

House of Dreams is een fantasierijk concert ontworpen door Alison Mackey. Het concert vormt een magische ontdekkingsreis waar barokkunst en barokmuziek samenkomen. In vijf Europese huizen worden werken van Bach, Händel, Vivaldi, Purcell en Marais ten gehore gebracht, met op de achtergrond schilderijen van onder meer Vermeer, Canaletto en Watteau. De regie is in handen van Marshal Pynkoski, Blair Williams is de verteller. Het Tafelmusik Baroque Orchestra, ookwel simpelweg bekend onder de naam Tafelmusik, is een in Toronto gehuisvest barokorkest, gespecialiseerd in de oude uitvoeringspraktijk en -techniek. Het ensemble is opgericht in 1979 en bestaat uit negentien fulltime leden en wordt, wanneer nodig, aangevuld met gastmusici. Tafelmusik staat onder de muzikale leiding van de violiste Jeanne Lamon.

Pianist Elias Ackerley (Verenigd Koninkrijk/Zuid-Korea, 2001) speelt Pjotr Iljitsj Tsaikovski’s Pianoconcert nr. 1 in bes-klein, Op. 23, tijdens de finale van de piano-editie van het Concours musical international de Montréal 2024 (CMIM). Ackerley wordt begeleid door het Orchestre symphonique de Montréal onder leiding van Xian Zhang. Deze uitvoering werd opgenomen in het Maison symphonique de Montréal.

De documentaire “Clara Haskil - Le mystère de l’interprète” uit 2017 vertelt het opvallende levensverhaal van de Roemeense pianist Clara Haskil (1895-1960). Ze werd in Boekarest geboren in een Joodse familie, waar zij al vroeg als wonderkind werd opgemerkt en aan het Conservatorium werd toegelaten. Later zette ze haar muziekopleiding voort in Wenen en Parijs. Haskil leed onder chronische gezondheidsproblemen en leefde ten tijde van twee wereldoorlogen, factoren die haar carrière belemmerden. Pas na de Tweede Wereldoorlog was Haskil’s ster rap reizende en kreeg ze internationale erkenning. Zij trad als solist over de hele wereld op met de belangrijkste orkesten, en gaf recitals met gelauwerde collega’s als de cellisten George Enescu en Pablo Casals en violist Eugène Ysaÿe.

Pianist Roberto Prosseda is niet alleen vingervlug, maar hij beschikt ook over vliegende voeten! Hij bespeelt namelijk de zogenaamde ‘pedaalpiano’. Dit instrument beschikt over een toetsenbord, net als een traditioneel kerkorgel, waarmee de voeten de noten uit het laagste register bedienen. De pedaalpiano is een afstammeling van het pedaalklavichord en het pedaalclavecimbel. Roberto Prosseda blies de pedaalpiano in 2011 nieuw leven in, toen hij de eerste moderne uitvoering van Charles Gounods Concert voor pedalpiano en orkest voor zijn rekening nam. Op zijn repertoire staan verder werken voor pedaalpiano van Robert Schumann, Alexandre Pierre François Boëly, en Charles-Valentin Alkan, en bovendien meer eigentijds werk van Ennio Morricone, Michael Nyman, en Cristian Carrara. In deze uitzending vertolkt Roberto Prosseda Schumanns ‘4 Skizzen für den Pedalflügel’ en ‘6 Studien in kanonischer Form für den Pedalflügel, Op. 56’, Boëly’s ‘Fantaisie et Fugue Op. 18 No. 6’, en Alkans ‘Benedictus op. 54 pour piano-pédalier in D minor’.

Voor het Waldbühneconcert van 2016 bundelen de Georgische violiste Lisa Batiashvili en de Québecse dirigent Yannick Nézet-Séguin de krachten met de Berliner Filharmoniker. Samen presenteren ze een geheel Tsjechisch concertprogramma vanaf een legendarische en bosrijke locatie. Duitsland, Oostenrijk en Italië worden vaak als hofleveranciers genoemd als het om grote klassieke componisten gaat. Maar met Antonin Dvořák, Bedrich Smetana, Leoš Janáček en Bohuslav Martinů heeft ook Tsjechië enkele meesters afgeleverd! Dit concert opent met Smetana’s bekende Vltava uit Má Vlast. Batiashvili soleert in Dvořáks Vioolconcert en ook zijn Zesde Symfonie staat vanavond op de lessenaar.

Op het Reate Festival van 2017 in Rieti stonden twee korte opera’s van Nino Rota (1911-1970) op het programma. Rota staat voornamelijk bekend als filmcomponist en zijn lange samenwerking met iconische regisseurs als Federico Fellini, Francis Ford Coppola en Luchino Visconti. Toch componeerde het wonderkind Rota vanaf zeer jonge leeftijd al kerkmuziek en enkele opera’s. Gezegend met een grote creativiteit, verbeeldingsvermogen en artistieke vrijheid, wist Rota zijn unieke eigen stijl te ontwikkelen waarin hij de grote Italiaanse operatraditie van Rossini, Puccini en Verdi wist te combineren met moderne 20e-eeuwse muziek, waardoor hij zichzelf onderscheidde van zijn generatiegenoten. Het werk I due timidi werd als radio-opera uitgezonden door de RAI in 1950 en werd in 1952 voor het eerst in Londen uitgevoerd. Het libretto is gebaseerd op de tekst van de Italiaanse scenarioschrijfster Susi Cecchie D’Amico. Ondanks dat de gebruikelijke gelukkige afloop ontbreekt, zorgen het snelle ritme van de muzikale actie en de jonge zangers voor een vermakelijke uitvoering. Het Reate Festivalorkest staat onder muzikale leiding van Gabrielle Bonolis. Solisten zijn Giorgio Celenza, Sabrina Cortese, Daniele Adriani, Chiara Osella, Antonio Sapio, Mariangela De Vita, Giacomo Nanni, Lucia Filaci, Maria Rita Combattelli en Siri Kval Ødegård.

Wist u dat een mislukte sollicitatie tot een muzikaal succes kan leiden? J. S. Bach was in 1721 in dienst bij Prins Leopold van Anhalt-Köthen, maar hij wilde liever werken voor Christian Ludwig, Markgraaf van Brandenburg. Dus droeg Bach zijn zes nieuwe Concerten op aan deze Markgraaf van Brandenburg, in de hoop dat hij aan diens hof kon komen werken. Helaas: de Markgraaf bedankte de componist niet eens, laat staan dat hij hem in dienst nam. Aan Bachs muziek lag het niet. In het vierde Concert speelt de viool een virtuose rol in het eerste en derde deel.

Riccardo Chailly’s inaugurele concert als kapelmeester van het Gewandhausorchester Leipzig heeft alle kenmerken van een unieke muzikale gebeurtenis. Het concertprogramma is opgebouwd rondom componist Felix Mendelssohn, die in 1743 aan de wieg stond van het Gewandhausorchester. Het concert bevat een overweldigende uitvoering van Mendelssohns Symfonie Nr. 2 Lobgesang met het bekende feestelijke laatste deel, en de eeuwig populaire Ouverture Midzomernachtsdroom met geweldige vocale solistsen als Anne Schwanewilms en Peter Seiffert. Het Gewandhausorchester kan vol trots terugblikken op 250 jaar geschiedenis. Door de jaren heen heeft het muziekgeschiedenis geschreven, en is het uitgegroeid tot één van de meest geliefde orkesten ter wereld.

Franz Welser-Möst dirigeert het Cleveland Orchestra in een uitvoering van Brahms' Symfonie Nr. 3, Op. 90. Het werk is waar laatromantisch juweel en toont de evolutie van Brahms als symfonisch componist. Het is in perfecte balans tussen de lichte, heldere Tweede Symfonie en de monumentale Vierde Symfonie. Hoewel het werk meerdere glorieuze uitbarstingen kent in de blazer- en strijkerssecties, eindigt het in een zacht pianissimo, welke de luisteraar eerder reflecterend dan uitbundig achterlaat. Deze uitvoering is opgenomen in de Wiener Musikverein in 2014.

Met deze compilatie betoverende choreografieën van George Balanchine brengt het New York City Ballet een eerbetoon aan de man die samen met Lincoln Kirstein in 1948 het gerenommeerde balletgezelschap oprichtte. Op het programma staan verschillende hoogtepunten uit het werk van Balanchine: het Walpurgisnacht Ballet, gecreëerd voor de productie van Faust door het Théâtre National de l’Opéra in 1975. Ook staat muziek van Maurice Ravel centraal,, zo presenteert het New York City ballet het werk ‘Sonatine’, dat werd gepresenteerd als openingsstuk van het Ravel Festival in 1975 , maar ook ‘La Valse’, dat Balanchine creëerde in 1951. Daarnaast staat ook het werk Le Palais de Cristal op het programma, gezet op de muziek van Bizets herontdekte Symfonie in C. Deze compilatie is opgenomen in 2016 en markeert de terugkeer van het New York City Ballet naar het Théâtre du Châtelet te Parijs na een afwezigheid van acht jaar.

Pierre Boulez staat op de bok voor de Berliner Philharmoniker in een concertprogramma met de muziek van Béla Bartók. Gidon Kremer, één van de belangrijkste violisten van onze tijd, soleert in Bartóks Concert voor Viool en Orkest Nr. 1 (Sz. 36). Yuri Bashmet, één van de meest vooraanstaande altviolisten van dit tijdperk, vertolkt Bartóks Concerto for Viola und Orchestra (Sz. 120). Het orkest speelt De Wonderbaarlijke Mandarijn (Sz. 73) en Danssuite (Sz. 77).

Stingray Brava reist de aarde rond op zoek naar de geheimen van 's werelds beroemdste operahuizen. Reis in deze aflevering mee naar Italië en ontdek alle wetenswaardigheden over het Teatro San Carlo in Napels. Nadat het oorspronkelijke koninklijke operahuis van Napels door een uitslaande brand was verwoest, werd het in recordtijd herbouwd onder leiding van architect Antonio Niccolini (1772-1850). Het gebouw werd op 12 januari 1817 heropend en is een schoolvoorbeeld van de bouwstijl van de Italiaanse operahuizen uit de achttiende en negentiende eeuw. Het ontwerp wijkt nauwelijks af van dat van andere theaters, al was het met z'n drieduizend zitplaatsen indertijd het grootste operahuis ter wereld – Napels was dan ook de grootste stad van Italië. Toen de zaal na de brand werd heropend stond het operaminnende publiek, dat van ver buiten de stadsgrenzen was samengekomen, versteld van de adembenemende architectuur. Napels is een bakermat van de Italiaanse opera, en daarmee van het hele operagenre. De beroemde conservatoria die de stad telde brachten musici en componisten voort als Domenico Cimarosa (1749-1801) en Giovanni Battista Pergolesi (1710-1736). Dankzij hun grote interesse in de liedkunst groeide Napels uit tot geboorteplek van de belcanto-stijl. Het uistekende orkest verleende het koninklijke theater z’n magnetische aantrekkingskracht op virtuose zangers en vertolkers van bravuraliederen. Deze documentaire richt zich dan ook op een recente Napelse premiere van Giuseppe Verdi’s Il trovatore (1853), een werk dat bij uitstek de Italiaanse opera belichaamt. Daarnaast geven we een historisch overzicht van de opvallendste Italiaanse componisten: vanaf 1815 was Gioachino Rossini (1792-1868) de artistiek leider van het Teatro San Carlo, waar hij veel van zijn werk in premiere zag gaan. Gaetano Donizetti (1797-1848) leidde het theater 16 jaar lang, waarin hij 16 opera’s voor het San Carlo schreef, waaronder het onsterfelijke Lucia di Lammermoor (1835). De belangrijkste Italiaanse operacomponist van de negentiende eeuw, Giuseppe Verdi (1813-1901), volgde hem op. Al sinds de première van één van zijn vroege werken, Alzira (1842), stond Verdi hier te boek als legende. Hij bleef verbonden aan het San Carlo, waar hij een jaar lang de artistieke leiding had. Van hem kwam het voorstel om een extra orkestbak aan te leggen.

Frédéric Chaslin (1963) dirigeert het orkest en koor van de Opéra Royal de Wallonie-Liège in een uitvoering van Léo Delibes’ tragische opera Lakmé (1883). De opera, op een libretto van Edmond Gondinet en Philippe Gille, speelt zich af in het negentiende-eeuwse Brits-Indië en gaat over Lakmé, die verliefd wordt op de Britse officier Gérald. Lakmé’s vader, de Brahmaanse priester Nilakantha, zweert echter wraak wanneer hij ontdekt dat Gérald hun heilige grond heeft betreden. Net als veel van zijn tijdgenoten was Delibes gecharmeerd van exotisme en riep hij in zijn muziek verre landen en culturen op, in de traditie van Georges Bizets Les Pêcheurs de perles (1863) en Camille Saint-Saëns’ Samson et Dalila (1877). In Delibes’ opera horen we het beroemde “Bloemenduet”, gezongen door Lakmé en haar dienares Mallika terwijl ze bloemen plukken aan de rivier, en de schitterende coloratuuraria “Klokkenaria” (Air des Clochettes). Tot de solisten behoren Jodie Devos, Philippe Talbot, Lionel Lhote, Pierre Doyen en Marion Lebègue. Deze productie uit 2022 werd opgenomen in de Opéra Royal de Wallonie in de Belgische stad Luik.

Sinds 1991 speelt de Berliner Philharmoniker ieder jaar een Europaconcert in een verschillende Europese stad. Hiermee herdenkt het orkest de oprichting van het orkest op 1 mei 1882, en vieren de musici het gedeelde erfgoed van de Oude Wereld. De editie van 1998 vond plaats op een fascinerende, unieke locatie: het Vasamuseum in Stockholm. Dit maritieme museum stelt de Vasa tentoon: dit enorme, 17e-eeuws schip, dat 69 meter lang en 12 meter breed was en 1210 ton woog, kapseisde en zonk al op haar eerste reis in 1628. Hiermee is het museum de perfecte achtergrond voor de Berliner Philharmoniker onder leiding van Claudio Abbado, die een muziekprogramma uitvoeren dat perfect aansluit op deze maritieme omgeving. Allereerst klinkt de Ouverture tot Richard Wagners Der fliegende Holländer.

Het Italiaanse duo van cellist Silvia Chiesa en pianist Maurizio Baglini speelt Frédéric Chopin’s Introductie en Polonaise brillante in C-groot, Op. 3. Deze uitvoering werd op 4 november 2024 opgenomen in de Sala Verdi van het Conservatorio Giuseppe Verdi in het Italiaanse Milaan.

Sopraan Heidi Baumgartner (Oostenrijk, 1998) en pianist Asuka Tagami (Japan, 1991) vertolken Franz Schubert’s Suleika I, Op. 14 nr. 1, D. 720; ‘Er ist’s’ uit Hugo Wolf’s Mörike-Lieder; Bart Vismans Vermeer’s Gold; ‘Sua katselen’ (Looking at you) uit Kaija Saariaho’s Leino-Laulut (Leino songs); en ‘Pantomime’ and ‘Apparition’ uit Claude Debussy’s Quatre chansons de jeunesse, tijdens de halve finale van het Internationaal Vocalisten Concours 2021 – Lied Duo. Dit optreden werd opgenomen in Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch.