TV-gids

U kijkt naar de opera Don Quichot van Jules Massenet (1842-1912) door het koor en symfonieorkest van De Munt, Brussels. De muzikale leiding is in handen van dirigent Marc Minkowski.

Een concert ter ere van Wagner en zijn meest iconische opvolger: Richard Strauss. In dit lyrische concert wordt de Berliner Philharmoniker gedirigeerd door James Levine, die meer dan 40 jaar de muzikaal leider van de Metropolitan Opera was! De solist van de avond is Ben Heppner. Op het programma staan Strauss’ Don Juan, Op. 20, ‘Cäcilie’ and ‘Heimliche Aufforderung’ uit Op. 27, ‘Zueignung’ uit ‘Letzte Blatter’, Op. 10, Till Eulenspiegels lustige Streich en 'Waltzes / Di Rigori Armato' uit ‘Der Rosenkavalier’. Verder kunt u genieten van werken van Wagner, zoals de ‘Prelude/ In fernem Land’ uit ‘Lohengrin’, ‘Prelude & Liebestod’ uit ‘Tristan und Isolde’, ‘Prelude/Walther’s Preislied’ uit ‘Die Meistersinger von Nürnberg en ‘Ride of the Valkyries’ uit ‘Die Wälkure’. Het concert wordt afgesloten met Paul Lincke’s ‘Berliner Luft’.

De Russische dirigent en pianist Mikhail Pletnev leidt het Russisch Nationaal Orkest in uitvoeringen van muziek van Nikolaj Rimski-Korsakov. Op het programma staan Suite voor Orkest gebaseerd op zijn opera 'De legende van de onzichtbare stad Kitezj en de jonge vrouw Fevronia', en Muzikale beelden voor orkest uit de opera 'Het Sprookje van Tsaar Saltan', met daarin de beroemde 'De vlucht van de hommel'. Dit concert werd in 2017 opgenomen in Concertzaal Tsjaikovski in Moskou.

De Franse dirigent Adrien Perruchon leidt Symfonieorkest Vlaanderen in een uitvoering van Maurice Ravel’s beroemde Boléro. De Boléro (1928) is één van de meest geliefde klassieke composities. Ravel schreef het op verzoek van de Russische danseres Ida Rubinstein, die de componist om balletmuziek met een Spaans karakter had gevraagd. De Boléro is geïnspireerd door de bolero, een Spaanse dans in driekwartsmaat die zijn oorsprong vindt in de 18e eeuw. Het aanhoudende, onveranderlijke ritme van de kleine trom domineert het stuk. Deze uitvoering werd opgenomen in België in het Concertgebouw Brugge op 1 maart 2017.

Vanuit het Barockschloss in het Duitse Rammenau speelt het Gewandhausquartett Mozarts Vioolkwartet Nr. 21 in D-groot, KV. 575. Het werk is geschreven in 1789 en kreeg de bijnaam “The Violet”, naar het voorbeeld gebruikt in Hans Kellers hoofdstuk uit The Mozart Companion. Het is de eerste van Mozart’s zogenoemde Pruisische kwartetten. Het werk was geschreven en opgedragen aan de Koning van Pruisen, Friedrich Wilhelm II, die zelf amateurcellist was. Het is geschreven in zelfde stijl als de kwartetten van Joseph Haydn. Het Gewandhausquartett bestaat uit Frank Michael Erben (1e viool), Conrad Suske (2e viool), Volker Metz (altviool), Jürnjakob Timm (cello) and Steffen Adelmann (contrabas).

Klavecinist en organist Sébastien Daucé voert Ensemble Correspondances en solist Sophie Karthäuser (sopraan) aan in deze uitvoering van Michel-Richard de Lalande's (1657-1726) gewijde compositie Les Leçons des Ténèbres ('lessen van de duisternis'). Als afronding van de vastentijd die aan Pasen voorafgaat, zingt de congregatie in de kerk uit de Klaagliederen van Jeremia. Bij elke psalm wordt er één kaars gedoofd, totdat complete duisternis en stilte overblijven. Ongeacht het geloof van de toehoorder is dit een unieke spirituele ervaring. De Franse barokcomponist Michel-Richard de Lalande, een belangrijke schrijver van 'grands motets' van niet eerder vertoonde tijdsduur, was één van de velen die muziek schreef voor dit kerkelijke ritueel. Deze uitvoering werd in 2016 opgenomen in Chapelle Corneille in het Franse Rouen.

De ontmoeting tussen de Franse componist Hector Berlioz en de knappe actrice Harriet Smithson leidde tot een van Berlioz’ beroemdste werken. Nadat Berlioz’ haar Shakespeare had zien spelen was hij op slag verliefd: hij stuurde haar ontelbare liefdesbrieven maar zij beantwoorde er geen één. Berlioz’ hart was gebroken en hij componeerde zijn Symphonie fantastique: Épisode de la vie d'un Artiste...en cinq parties (Symfonie fantastique: Episode uit het leven van een artiest… in vijf delen). Het werk vertelt het verhaal van een jonge artiest die tijdens een aanval van liefdesverdriet zelfmoord probeert te plegen maar niet genoeg gif inneemt: in plaats van te sterven hallucineert hij enkel. Door dit verhaal in de muziek en de uitgebreide orkestbezetting (onder andere vier harpen en een klok), was dit een revolutionair werk.

Bariton Jonah Spungin (Canada, 1994) zingt Franz Schuberts An die Leier, D. 737; ‘To Lizbie Browne’ uit Gerald Finzi’s liedcyclus Earth and Air and Rain; Camille Saint-Saëns’ Danse macabre voor stem en piano, Op. 40; en ‘Vesennie vody’ uit Sergej Rachmaninovs 12 Romances, Op. 14, tijdens de eerste ronde van de Voice Edition van het Concours musical international de Montréal 2022 (CMIM). Deze uitvoering is opgenomen in het Bourgie-paviljoen van het Musée des beaux-arts de Montréal.

Televisie is van groot belang voor de aanhoudende populariteit van de klassieke muziek. Het medium heeft niet alleen prachtige muzikale momenten vastgelegd voor toekomstige generaties, maar geeft ook de toekomst van de muziek mede vorm. Het in Wenen gevestigde IMZ International Music + Media Centre, een internationale vereniging voor iedereen die betrokken is bij alle facetten van klassieke en hedendaagse muziek, wereldmuziek, jazz, en dans, vierde in 2015 haar vijftigjarig bestaan. Om dit te vieren maakte de geprezen filmmaker Reiner E. Moritz de documentaire 'Music in the air', waarin hij de geschiedenis van de klassieke muziek op televisie uit de doeken doet. De film duikt de archieven in om aan te tonen wat dit medium gedaan heeft voor de verspreiding van de muziek. Zeldzaam beeldmateriaal van dirigent Arturo Toscanini met het NBC Symphony Orchestra tijdens één van de allereerste op tv uitgezonden concerten, en fragmenten uit Leonard Bernsteins 'Young People Concerts' komen aan bod. Ook zijn er beelden te zien van andere grote musici uit het verleden, onder wie Glenn Gould, Herbert von Karjan, Igor Stravinsky en Pierre Boulez.

De Italiaanse componist Claudio Monteverdi (1567-1643) componeerde in een halve eeuw negen boeken met madrigalen, waarmee hij bijdroeg aan de transformatie van het genre. De polyfone, a capella madrigalen van de late renaissance maakten plaats voor de 'concertato' madrigalen van de vroege barok, waarbij de focus verschoof naar het vermogen van muziek om emoties uit een tekst tot uitdrukking te brengen. In 2011 begonnen de Britse tenor Paul Agnew en het gerenommeerde barokensemble Les Arts Florissants met opnames van Monteverdi’s eerste acht boeken met madrigalen. In deze uitzending gaat Agnew Les Arts Florissants voor in de madrigalen van Boek I. Boek I verscheen op nieuwjaarsdag 1587 en bestaat uit zeventien vijfstemmige madrigalen. Deze uitvoering werd opgenomen in de Cité de la musique in Parijs, Frankrijk, in 2011.

Dirigent Herbert Blomstedt en het Gewandhausorchester nemen ons mee op een muzikale reis naar de Tsjechische Republiek in dit concert uit 2020 vanuit het Gewandhaus in Leipzig. Het concert begint met de Symfonie in D-groot, Op. 23 uit 1821 van de Boheemse componist Jan Václav Hugo Voríšek. Al werd dit werk – Voríšek’s enige symfonie – nooit uitgevoerd tijdens het leven van de componist, het behoort tegenwoordig tot één van zijn vaakst gespeelde werken. Ook op het programma staat Wolfgang Amadeus Mozarts Symfonie nr. 38 in D-groot, K. 504. Dit werk, dat in première ging toen Mozart in 1787 in Praag verbleef, wordt wel de ‘Praagse’ symfonie genoemd.

Op het Reate Festival van 2017 in Rieti stonden twee korte opera’s van Nino Rota (1911-1970) op het programma. Rota staat voornamelijk bekend als filmcomponist en zijn lange samenwerking met iconische regisseurs als Federico Fellini, Francis Ford Coppola en Luchino Visconti. Toch componeerde het wonderkind Rota vanaf zeer jonge leeftijd al kerkmuziek en enkele opera’s. Gezegend met een grote creativiteit, verbeeldingsvermogen en artistieke vrijheid, wist Rota zijn unieke eigen stijl te ontwikkelen waarin hij de grote Italiaanse operatraditie van Rossini, Puccini en Verdi wist te combineren met moderne 20e-eeuwse muziek, waardoor hij zichzelf onderscheidde van zijn generatiegenoten. Het werk I due timidi werd als radio-opera uitgezonden door de RAI in 1950 en werd in 1952 voor het eerst in Londen uitgevoerd. Het libretto is gebaseerd op de tekst van de Italiaanse scenarioschrijfster Susi Cecchie D’Amico. Ondanks dat de gebruikelijke gelukkige afloop ontbreekt, zorgen het snelle ritme van de muzikale actie en de jonge zangers voor een vermakelijke uitvoering. Het Reate Festivalorkest staat onder muzikale leiding van Gabrielle Bonolis. Solisten zijn Giorgio Celenza, Sabrina Cortese, Daniele Adriani, Chiara Osella, Antonio Sapio, Mariangela De Vita, Giacomo Nanni, Lucia Filaci, Maria Rita Combattelli en Siri Kval Ødegård.

De grote klarinettist Paolo Beltramini vertolkt een programma van werken voor soloklarinet op Stingray Brava. In deze uitzending speelt Beltramini C.P.E. Bachs ‘Solfeggietto’, Béla Kovàcs ‘Hommage à Paganini’, en Igor Stravinsky’s ‘Three pieces for clarinet solo’. Paolo Beltramini is de enige Italiaanse klarinettist die ooit de eerste prijs behaalde aan de prestigieuze Praagse Spring International Clarinet Competition (1996). Zijn duo met pianist Roberto Arosio won de Internationale Kamermuziekconcoursen van Paris (1996) en Trapani (1997). Deze prijzen brachten Beltramini al snel onder de aandacht van het internationale concertcircuit. Hij speelde onder meer in het Amsterdamse Koninklijk Concertgebouworkest, Milaans Filarmonica della Scala, het Mahler Chamber Orchestra, en het Zwitserse Orchestra della Svizzera italiana.

Elk jaar vindt eind augustus het beroemde Festival Oude Muziek plaats in de stad Utrecht. Met jaarlijks 70 duizend bezoekers is dit festival het grootste oude-muziekfestival van de wereld. Wegens de Covid-19-pandemie ging het festival in 2020 door in een aangepaste vorm, deels met concertuitvoeringen op locatie, deels met dagelijkse livestreams van concerten en archiefopnames. Als onderdeel van deze festivaleditie spelen Marc Pantus (basbariton) en Andrea Friggi (klavecimbel) een liedprogramma rondom het Cardenio, een personage uit Miguel de Cervantes' invloedrijke roman 'Don Quichot'. Het duo speelt werk van Bernardo Pasquini, Giovanni Legrenzi, Georg Friedrich Händel, John Blow, Antonio de Ribera, Francesco Bartolomeo Conti, Francisco Asenjo Barbieri, John Eccles en Henry Purcell. Dit concert werd op 30 augustus 2020 opgenomen in de Gertrudiskapel in Utrecht.

Ter gelegenheid van haar 80e verjaardag dook de Argentijnse pianiste Martha Argerich in het kamermuziekrepertoire in dit prachtige concert, opgenomen in het Franse Château de Chantilly. De 'Grande Dame' van de piano wordt vergezeld door verschillende gerenommeerde artiesten, onder wie de pianisten Jevgeni Kissin, Theodosia Ntokou, en Cristina Marton-Argerich, en violist Maksim Vengerov. Op het programma staan Dmitri Sjostakovitsj’ Concertino voor twee piano's, Op. 94; Frédéric Chopins Impromptu nr. 3, Op. 51, Polonaise nr. 6, Op. 53 “Heroïsch”, en Wals nr. 6, Op. 64 nr. 1; Camille Saint-Saëns’ Polonaise voor twee piano's, Op. 77; César Francks Sonate voor viool en piano in A majeur; en Fritz Kreislers Liebesleid en Schön Rosmarin. Dit optreden werd opgenomen op 12 juni 2021.

Toen Bach werkzaam was aan het hof van prins Leopold in Köthen had hij zijn eigen orkest tot zijn beschikking. Dit bood hem de mogelijkheid veel instrumentale muziek te componeren en nieuwe compositietechnieken te verkennen om zijn eigen muzikale stijl te ontwikkelen. De zes Brandenburgse concerten tot de meesterwerken die Bach componeerde voor kleine ensembles. De aanstekelijke uitvoeringen van de Brandenburgse concerten door het Freiburg Barokorkest laten zien dat er een hoog niveau van professionaliteit bereikt kan worden door gebruik te maken van authentieke instrumenten. De keuze om werken zonder dirigent uit te voeren is een bewuste keuze; in de 18e eeuw was dit onderdeel van de uitvoeringspraktijk.

De Italiaanse pianist Roberto Prosseda (*1975) staat bijzonder in de belangstelling wegens zijn uitvoering van nieuw ontdekt pianowerk van Felix Mendelssohn. Bovendien wordt Prosseda zeer geprezen om zijn interpretaties van pianomuziek van W. A. Mozart, Franz Schubert, Robert Schumann en Frédéric Chopin. Hij sleepte belangrijke prijzen in verscheidende pianoconcoursen in de wacht en treedt regelmatig op met een aantal van 's werelds belangrijkste orkesten, waaronder het London Philharmonic Orchestra, de New Japan Philharmonic, en het Gewandhausorchester Leipzig. In deze uitzending speelt Prosseda Aleksandr Skrjabins Nocturne Op. 9, nr. 2, Alan Bergs Pianosonate, Op. 1, en Ludwig van Beethovens Pianosonate nr. 32, Op. 111. Deze uitvoering werd in 2015 opgenomen in het Teatro alle Vigne in het Italiaanse Lodi.