TV-gids

De Nederlandse dirigent Bernhard Haitink dirigeert de Berliner Philharmoniker in een uitvoering van Gustav Mahlers Symfonie Nr. 7. Opgenomen in de Berliner Philharmonie in 1993. Tijdens de jaren tussen het voltooien (1906) en eerste uitvoering (1908) van de Zevende Symfonie onderging het leven van de toen al beroemde dirigent en componist Gustav Mahler tamelijk dramatische wendingen. Hij nam ontslag bij de Weense Staatsopera, zijn eerste dochter overleed en er werd een hartafwijking bij de componist geconstateerd. Vanwege het ‘duistere’ karakter van enkele delen (het tweede en vierde deel hebben de titel ‘Nachtmusik’ en het derde deel heeft als naam ‘Schattenhaft’ - schaduwachtig), wordt de symfonie ook wel ‘Lied der Nacht’ genoemd, een titel waar de componist zelf het overigens niet mee eens was. Deze Zevende Symfonie is Mahlers meest abstracte werk, misschien werd het werk daarom wel slecht ontvangen door zowel de musici als het publiek ten tijde van de première. Ook nu nog wordt deze Zevende niet vaak op het programma gezet geprogrammeerd door orkesten en lijkt het een van zijn minst populaire werken. Niet terecht want de Zevende kent een unieke opbouw van donker naar licht van duister naar de juichende finale. Van Mahlers latere oeuvre is de Zevende zeker niet minder toegankelijk dan de veel gespeelde Negende Symfonie. Van de huidige generatie grote dirigenten slaat niemand deze symfonie meer over.

Sergej Rachmaninov was de eerste die opstond om de uitvoering van zijn Pianoconcert Nr. 3 door de legendarische pianist Vladimir Horowitz's (1903-1989) te prijzen. Rachmaninov hoorde Horowitz het werk spelen in 1928, toen de in Kiev geboren Horowitz net in New York was aangekomen. Rachmaninov zei hierover: "Hij slikte het in één keer door." Vijftig jaar later, op 24 september 1978, liet Horowitz zijn publiek eens te meer versteld staan met zijn interpretatie van dit monumentale werk. Bijgestaan door de New York Philharmonic onder leiding van Zubin Mehta gaf hij een bijzondere uitvoering van dit werk als onderdeel van de viering van de vijftigste verjaardag van zijn Amerikaanse debuut. Zijn onvergetelijke vertolking - de laatste keer dat Horowitz zich aan dit pianoconcert zou wagen - werd door de hele VS uitgezonden op radio en televisie. Deze compositie, die pianisten die dit technisch monsterlijk uitdagende stuk aandurven eerbiedig "Rach 3" noemen, wordt wereldwijd geliefd en bewonderd.

De Russische pianist Dina Ivanova speelt Franz Liszt’s Totentanz, S. 525 in de solo-finale van het elfde Internationaal Franz Liszt Pianoconcours, dat plaatsvond in TivoliVredenburg in Utrecht. Totentanz (‘dodendans’) is één van de werken van Liszt waaruit zijn fascinatie met de dood spreekt. Het bestaat uit een reeks variaties op een onheilspellende gregoriaanse melodie, het Dies irae-motief.

Pianist Jakub Kuszlik (Polen, 1996) treedt op met het CMIM ensemble, bestaande uit drie strijkers van het Symfonieorkest van Montreal, in een uitvoering van het eerste deel, Sostenuto assai – Allegro ma non troppo, van Robert Schumanns Pianokwartet in Es-groot, Op. 47. Dit optreden vond plaats in de kamermuziekronde van het uit twee delen bestaande halve finale van de piano-editie van het Concours musical international de Montréal 2024 (CMIM). Deze uitvoering werd opgenomen in de Bourgie Hall van het Montreal Museum of Fine Arts.

Net zoals Mozarts opera’s is ook zijn Pianoconcert Nr. 24, KV 491 van begin tot het einde voorzien van dramatiek, met een harmonische structuur die doet denken aan die van zijn opera Don Giovanni. Andre Previn neemt de dubbelrol van solist en dirigent op zich en wordt daarbij ondersteund door het Royal Philharmonic Orchestra.

Het Tafelmusik Baroque Orchestra en Trio Arabica brengen gezamenlijk een eerbetoon aan achttiende-eeuwse muziek en cultuur. De steden Leipzig en Damascus liggen beide aan oude handelsroutes en vormden belangrijke centra voor de wetenschap. De steden stonden ook bekend om hun koffiehuizen, waar muziek ten gehore werd gebracht door de meest vooraanstaande musici van die tijd. In dit concert staan werken van Bach, Telemann en Händel centraal, maar ook staan er enkele juweeltjes uit de Arabische klassieke muziek op het programma. In de sfeer van een cultureel café worden muziek, tekst en beelden gebruikt om de manieren te ontdekken waarop mensen uit alle uithoeken van de wereld samenkwamen om handelswaar, ideëen en kunsten uit te wisselen. Dit concert is opgenomen in het Aga Khan Museum te Toronto en is geproduceerd door Alison Mackey en geregisseerd door Marshal Pynkoski. Het Tafelmusik Baroque Orchestra, ookwel bekend onder de naam Tafelmusik, is een in Toronto gehuisvest barokorkest, gespecialiseerd in de oude uitvoeringspraktijk en -techniek. Het ensemble is opgericht in 1979 en bestaat uit negentien fulltime leden en wordt, wanneer nodig, aangevuld met gastmusici. Tafelmusik staat onder de muzikale leiding van de violiste Jeanne Lamon.

Dit concert van het Brussels Philharmonic richt zich op de diverse muziekstijlen die hun stempel drukten op de eerste helft van de 20e eeuw. Naast het impressionisme van Claude Debussy's Jeux (1913) richten dirigent Michel Tabachnik en zijn orkest zich op één van de belangrijkste componisten van de hedendaagse muziek: Igor Stravinsky. Diens eerste compositie voor een ballet, De Vuurvogel (1910), vormt een hoogtepunt binnen dit concert. Het concert begint met Anton Weberns Fünf Orchesterstücke Op. 10 (1913). Het ontbreekt deze vijf ultrakorte werkjes aan onderling thematisch of tonaal verband, of enige andere traditionele opbouw: dat belooft een spannende luisterervaring!

Pianist Deawon Kim (Zuid-Korea, 1994) vertolkt Ludwig van Beethovens Sonate nr. 31 in As-groot, Op. 110, en ‘Ondine’ en ‘Scarbo’ uit Maurice Ravel’s Gaspard de la nuit, tijdens de eerste ronde van de piano-editie van het Concours musical international de Montréal 2024 (CMIM). Deze uitvoering werd opgenomen in de Bourgie Hall van het Montreal Museum of Fine Arts.

De documentaire A Bach Companion - The life and work of J.S. Bach belicht het leven van de componist, maar ook zijn composities, de technieken die hij daarin toepaste, de plaatsen waar hij werkte, en de politiek-culturele achtergrond van zijn tijd. De internationaal bekende presentator Robert Levin geeft een gedetailleerd verslag van de cruciale ontwikkelingen en fases in Bachs leven, en neemt enkele van diens composities onder de loep.

Het muzikale collectief Les Dissonances werd in 2004 opgericht door violist David Grimal. Het ensemble werkt zonder dirigent en is samengesteld uit musici uit de best aangeschreven Europese orkesten, internationale solisten, en jong talent. In dit programma speelt Les Dissonances Johannes Brahms' Strijksextet nr. 1 in Bes majeur, Op. 18. Het werk is geschreven voor twee violen, twee altviolen en twee cello's. Brahms schreef zijn enige twee strijksextetten aan het begin van zijn carrière. Deze nr. 1 werd geschreven in 1860. Brahms was een van de eersten die muziek voor deze bezetting schreven, waarmee hij de weg vrijmaakte voor Antonín Dvořák, Pjotr Iljitsj Tsjaikovski, Arnold Schönberg en anderen. Deze uitvoering werd in 2013 opgenomen in de Opéra de Dijon, Frankrijk.

Voor het Waldbühneconcert van 2016 bundelen de Georgische violiste Lisa Batiashvili en de Québecse dirigent Yannick Nézet-Séguin de krachten met de Berliner Filharmoniker. Samen presenteren ze een geheel Tsjechisch concertprogramma vanaf een legendarische en bosrijke locatie. Duitsland, Oostenrijk en Italië worden vaak als hofleveranciers genoemd als het om grote klassieke componisten gaat. Maar met Antonin Dvořák, Bedrich Smetana, Leoš Janáček en Bohuslav Martinů heeft ook Tsjechië enkele meesters afgeleverd! Dit concert opent met Smetana’s bekende Vltava uit Má Vlast. Batiashvili soleert in Dvořáks Vioolconcert en ook zijn Zesde Symfonie staat vanavond op de lessenaar.

De Italiaanse componist Claudio Monteverdi (1567-1643) componeerde in een halve eeuw negen boeken met madrigalen, waarmee hij bijdroeg aan de transformatie van het genre. De polyfone, a capella madrigalen van de late renaissance maakten plaats voor de 'concertato' madrigalen van de vroege barok, waarbij de focus verschoof naar het vermogen van muziek om emoties uit een tekst tot uitdrukking te brengen. In 2011 begonnen de Britse tenor Paul Agnew en het gerenommeerde barokensemble Les Arts Florissants met opnames van Monteverdi’s eerste acht boeken met madrigalen. In deze uitzending gaat Agnew Les Arts Florissants voor in de madrigalen van Boek III. Boek III verscheen in 1592 en bestaat uit twintig vijfstemmige madrigalen. Deze uitvoering werd opgenomen in de Cité de la musique in Parijs, Frankrijk, in 2011.

Pianist Derek Wang (Verenigde Staten, 1998) treedt op met het CMIM ensemble, bestaande uit drie strijkers van het Symfonieorkest van Montreal, in een uitvoering van het eerste deel, Allegro, van Johannes Brahms’ Pianokwartet nr. 1. in g-klein, Op. 25. Dit optreden vond plaats in de kamermuziekronde van het uit twee delen bestaande halve finale van de piano-editie van het Concours musical international de Montréal 2024 (CMIM). Deze uitvoering werd opgenomen in de Bourgie Hall van het Montreal Museum of Fine Arts.

De Waldbühne in Berlijn, een van de grootste openluchtpodia in Europa, is het decor van de jaarlijkse seizoensafsluiting van de Berliner Philharmoniker. In 2004 werd dit wereldberoemde orkest en hun chef Sir Simon Rattle vergezeld door de toen 22-jarige Chinese pianist Lang Lang, die het publiek trakteerde op een geweldige uitvoering van Tsjaikovski’s eerste pianoconcert. Verder op het programma: de tweede akte van Tsjaikovski’s 'Notenkraker'.

In september 2016 bereikte één van Japans beroemdste dirigenten de leeftijd van 81 jaar: Seiji Ozawa. Deze bekende voorvechter van het werk van eigentijdse componisten richtte in 1992 het Saito Kinen Festival Matsumoto op, dat inmiddels bekend staat als Seiji Ozawa Festival. Ter gelegenheid van zijn verjaardag verscheen Seiji Ozawa zelf op het podium met 63 leden van het Saito Kinen Orkest, waarbij hij Beethovens Symfonie nr. 2 en nr. 7 gloedvol dirigeerde. Het leeuwendeel van Beethovens Symfonie nr. 2 kwam tot stand toen de componist in Heiligenstadt verbleef, waar zijn doofheid steeds moeilijker te ontkennen bleek. Het werk beleefde zijn première in het Theater an der Wien in Wenen op 5 april 1803. De Symfonie nr. 7 werd in 1813 tijdens de oeropvoering in Wenen - een liefdadigheidsconcert voor gewonde soldaten - door Beethoven zelf gedirigeerd. Het Allegretto werd zo enthousiast ontvangen, dat het een tweede keer gespeeld moest worden.

Het spanningsveld tussen groep en individu heeft al jarenlang een centrale plaats in de optredens van Platel. In zijn grootste project tot op heden, C(H)ŒURS, onderzoekt hij de gevaarlijke schoonheid van een groep. Wat is het verband tussen het progressieve 19e-eeuwse nationalisme van Verdi en Wagner en de huidige neiging van landen om zichzelf af te sluiten? Platel bekijkt de emoties die ontstaan uit de verzameling individuen binnen een groep, reflecteert op de dynamiek van collectieve bewegingen, en verkent de grens tussen het publiek en het individu. C(H)ŒURS biedt magnifieke koorscènes met meer dan 80 zangers, dansers en musici, en ging in première op 12 maart 2012 in het Teatro Real Madrid.

Het Deens Nationaal Symfonieorkest neemt ons mee op een spectaculaire symfonische ruimtereis in een buitenaards concertprogramma van filmmuziek. Onder leiding van de Nederlandse dirigent Antony Hermus gidst het orkest ons door het muzikale universum, met de muziek van iconische sciencefictionfilms als Avatar, Gravity, Interstellar en Star Wars, van de hand van vooraanstaande componisten als John Williams, Hans Zimmer en James Horner. Uitvoerende solisten in dit concert zijn Tuva Semmingsen, Christine Nonbo Andersen, Steffen Bruun en David Bateson. Deze uitvoering werd in augustus 2021 opgenomen in het DR Koncerthuset in de Deense hoofdstad Kopenhagen.

Er zijn weinig Italiaanse theaters die internationaal toonaangevend zijn én bepalend zijn voor het leven in de stad én ontmoetingen en ervaringen aanmoedigen. Het Teatro Regio di Torino combineert al die functies. Binnen de nationale operatraditie staat dit theater voor excellentie. Het is een prestigieus podium voor opera, ballet, concerten en musicals. Al deze theaterproducties zijn van grote klasse. Al sinds de opening in 1740 maakt het theater deze reputatie waar. Ontdekt het theater en al haar prachtige producties in deze korte documentaire over het Teatro Regio in Turijn.

Hamlet is een opera in vijf akten van de Franse componist Ambroise Thomas (1811-1896) op een libretto door Michel Carré en Jules Barbier. De opera is gebaseerd op de Franse bewerking van William Shakespeares Hamlet door Alexandre Dumas en Paul Meurice. Thomas schreef meer dan twintig opera’s, waarvan Mignon (1866) en Hamlet (1868) de bekendste zijn. Gedurende de twintigste eeuw zijn de werken van Thomas grotendeels in de vergetelheid geraakt, maar gelukkig beleven zijn opera’s de afgelopen decennia een opleving. In deze productie van OPERA2DAY staat het New European Ensemble onder leiding van Hernán Schvartzman. Solisten zijn Quirijn de Lang (Hamlet), Lucie Chartin (Ophélie), Martijn Sanders (Claudius), Martina Prins (Gertrude), Jan-Willem Schaafsma (Laertes) en Patrick Pranger (Horatius). Opgenomen in de Koninklijke Schouwburg van Den Haag in april 2018 en geregiseerd door Serge van Veggel.

Sinds 1991 speelt de Berliner Philharmoniker ieder jaar een Europaconcert in een verschillende Europese stad. Hiermee herdenkt het orkest de oprichting van het orkest op 1 mei 1882, en vieren de musici het gedeelde erfgoed van de Oude Wereld. De editie van 1998 vond plaats op een fascinerende, unieke locatie: het Vasamuseum in Stockholm. Dit maritieme museum stelt de Vasa tentoon: dit enorme, 17e-eeuws schip, dat 69 meter lang en 12 meter breed was en 1210 ton woog, kapseisde en zonk al op haar eerste reis in 1628. Hiermee is het museum de perfecte achtergrond voor de Berliner Philharmoniker onder leiding van Claudio Abbado, die een muziekprogramma uitvoeren dat perfect aansluit op deze maritieme omgeving. Een gedenkwaardige en krachtige impressie van Giuseppe Verdi’s Quattro pezzi sacri, krijgt de Berliner Philharmoniker versterking van het Zweeds Radiokoor en het Eric Ericson-kamerkoor.

Bariton Geng Lee (China, 1994) en pianist Nils Basters (Duitsland, 1989) vertolken Henri Duparc’s Chanson triste; ‘Ein Jüngling liebt ein Mädchen’ en ‘Am leuchtenden Sommermorgen’ uit Robert Schumanns Dichterliebe, Op. 48; ‘Litany’ uit John Musto’s Shadow of the Blues; Bart Vismans Vermeer’s Gold; ‘Hôtel’ uit Francis Poulenc’s Banalités, FP 107; en ‘Ging heut’ Morgen über’s Feld’ uit Gustav Mahler’s Lieder eines fahrenden Gesellen, tijdens de halve finale van het Internationaal Vocalisten Concours 2021 – Lied Duo. Dit optreden werd opgenomen in Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch.