TV-gids

Riccardo Chailly’s inaugurele concert als kapelmeester van het Gewandhausorchester Leipzig heeft alle kenmerken van een unieke muzikale gebeurtenis. Het concertprogramma is opgebouwd rondom componist Felix Mendelssohn, die in 1743 aan de wieg stond van het Gewandhausorchester. Het concert bevat een overweldigende uitvoering van Mendelssohns Symfonie Nr. 2 Lobgesang met het bekende feestelijke laatste deel, en de eeuwig populaire Ouverture Midzomernachtsdroom met geweldige vocale solistsen als Anne Schwanewilms en Peter Seiffert. Het Gewandhausorchester kan vol trots terugblikken op 250 jaar geschiedenis. Door de jaren heen heeft het muziekgeschiedenis geschreven, en is het uitgegroeid tot één van de meest geliefde orkesten ter wereld.

Pianowonder Evgeny Kissin verovert andermaal de harten van zijn luisteraars in een concertprogramma met werken van Chopin, Schumann, Scriabin en Debussy. De recitals van de Russische pianist zijn al jaren lang vaste prik op het Verbier Festival en vormen een steevast hoogtepunt. Kissin opent met Chopins Nocturne Op. 62, Nr. 2. Na Schumanns zelden uitgevoerde Derde Pianosonate, Op. 14 volgt een selectie preludes van Debussy, ter ere van diens honderste geboortejaar. Kissin sluit af met Scriabins Pianosonate Nr. 4 en Golliwog’s Cakewalk uit Debussy’s Children’s Corner. Opgenomen tijdens de 25e jubileumeditie van het Zwitserse Verbier Festival van 2018.

J. S. Bachs zes Brandenburgse Concerten behoren tot zijn bekendste werken. Hij schreef ze tussen 1711 en 1720 en droeg ze in 1721 op aan Christiaan Lodewijk, markgraaf van Brandenburg. Om te vieren dat deze geliefde werken 300 jaar bestaan, maakte de Tsjechische klavecinist en dirigent Václav Luks met zijn vermaarde barokensemble Collegium 1704 in 2021 opnames van alle zes Brandenburgse concerten, op historische instrumenten. De Brandenburgse Concerten volgen de structuur van het Italiaanse concerto grosso, waarin een groep solo-instrumenten op de voorgrond treedt ten opzichte van het grote ensemble. In de Brandenburgse Concerten nemen de solisten afwisselende, virtuoze solo’s voor hun rekening. Bij deze uitvoering in de prachtige Spiegelzaal van het Duitse slot Köthen spelen Luks en Collegium 1704 Bachs Brandenburgse Concert nr. 6 in Bes-groot, BWV 1051. In tegenstelling tot de andere vijf concerten spelen er geen violen mee: die ruimte wordt opgevuld door de lagere strijkinstrumenten en het klavecimbel.

Pianist Antonio Chen Guang (China, 1994) treedt op met het CMIM ensemble, bestaande uit drie strijkers van het Symfonieorkest van Montreal, in een uitvoering van het eerste deel, Sostenuto assai – Allegro ma non troppo, van Robert Schumanns Pianokwartet in Es-groot, Op. 47. Dit optreden vond plaats in de kamermuziekronde van het uit twee delen bestaande halve finale van de piano-editie van het Concours musical international de Montréal 2024 (CMIM). Deze uitvoering werd opgenomen in de Bourgie Hall van het Montreal Museum of Fine Arts.

Jeffrey Tate dirigeert het English Chamber Orchestra in een uitvoering van Mozarts ‘Jupiter’ Symfonie Nr. 41 (KV. 551). Deze symfonie is de laatste in een set van drie die Mozart schreef in de zomer van 1788. De symfonie staat bekend om zijn speelse, humorische karakter en uitbundige energie. Vanwege de betrekkelijk lange tijdsduur verwierf het de bijnaam ‘Jupiter’. Mozart componeerde vaak voor een opdrachtgever, zichzelf of vrienden en collega’s. Deze symfonie is echter voor zover bekend niet in opdracht geschreven. Het zou daarom goed kunnen dat Mozart het werk componeerde in de hoop het te verkopen of te presenteren tijdens één van zijn Weense concertseries.

Het enorme aantal opnames van - en publicaties over - Franz Schuberts Liedcyclus ‘Winterreise’ laat wel zien wat voor groots werk het is. Toch zijn kenners het nog altijd niet eens of het strikt genomen wel een cyclus is. De 24 liederen, op tekst van dichter Wilhelm Müller, verschenen op twee verschillende momenten in publicatie: in februari en oktober 1827. De verhaallijn van Müllers gedichten lijkt eenvoudig: een jongeman wordt afgewezen in de liefde en vertrekt hartje winter op een doelloze reis. De muziek is vrij somber van sfeer. In deze uitvoering zingt bariton Thomas Quasthoff Winterreise, op piano begeleid door Daniel Barenboim. Deze uitvoering werd opgenomen in de Philharmonie Berlijn in Duitsland.

Bariton Matthias Goerne werkt samen met violist Vilde Frang, cellist Nicolas Altstaedt, fluitist Stathis Karapanos en klavecinist Michaela Hasselt in dit programma met muziek van J. S. Bach. Hij zingt diverse baritonaria’s uit Bachs mooiste cantates, maar er is ook ruimte voor solostukken en duetten. Op het programma staan de Sonate nr. 3 in C-groot voor solo viool, BWV 1005; de aria’s ‘Hier, in meines Vaters Stätte’, BWV 32 en ‘Die Welt mit allen Königreichen’, BWV 59; de Suite nr. 5 in c-klein voor solo cello, BWV 1011; ‘Wenn Trost und Hülf ermangeln muß’, BWV 117; ‘Ja, ja, ich halte Jesum fest’, BWV 157; Invention nr. 7 in e-klein, BWV 778; Invention in A-groot, BWV 783; en ‘Welt ade, ich bin dein müde’, BWV 158. Deze uitvoering is opgenomen in Sint-Mariakerk in het Duitse Wittenberg.

De Canadese pianist Alice Burla (1996) voert Joseph Haydns Pianosonate nr. 13 in G-groot (Hob XVI: 6), 'Impromptu', 'Scherzino' en 'Canzonetta' uit Ernst von Dohnányi's Zes stukken, Op. 41, 'Fanfares' en 'Cordes à vide' uit György Ligeti's Études, Boek 1, en Béla Bartóks Danssuite, Sz. 77 tijdens de halve finales van de Piano-editie 2021 van het Concours musical international de Montréal (CMIM). Dit recital werd opgenomen in de Grosser Saal van de Musik-Akademie in Bazel, Zwitserland.

Olivier Latry werd in 1985 als opvolger van Pierre Cochereau benoemd tot een van de vier ‘titulaires des grands orgues’ van de Notre-Dame te Parijs. Latry neemt de kijkers mee in het mechaniek van het orgel uit 1868, vervaardigd door de bekende orgelbouwer Cavaillé-Coll. Het orgel heeft nog altijd een kerkelijke functie, maar door de blijvende interesse van componisten en de vele trends op het gebied van orgeltechniek is het instrument aan veranderingen onderhevig. Latry onthult in deze film de meest moderne functies van het instrument. Latry wordt gezien als een van de beste organisten van zijn generatie en is ambassadeur van de Franse orgelmuziek. Zo heeft hij Messiaens complete oeuvre voor orgel opgenomen voor Deutsche Grammophon. In de film worden de volgende werken gespeeld: Pierre Cochereaus Boléro, Louis Viernes ‘Carillon of Westminster’ en het Scherzo uit zijn Symfonie Nr. 2, Alexandre Guilmants Sonate Nr. 1, Charles-Marie Widors ‘Gothic Symphony’, Marcel Duprés ‘Cortège, Litanie’ en J. S. Bachs Passacaille en fuga.

De vertolkingen van de muziek van Sergej Rachmaninov door de Russische pianist Nikolaj Loeganski worden over de hele wereld geprezen. In dit geweldige recital presenteert de grote pianist werken van die Russische romantische componist, naast muziek van Ludwig van Beethoven en Alexander Glazoenov. Loeganski begint zijn concert met Beethovens Pianosonate nr. 14 in cis mineur, Op. 27 nr. 2, 'Mondschein', gevolgd door Alexander Glazoenovs Pianosonate nr. 2 in e mineur, Op. 75. Vervolgens speelt Loeganski een selectie werken van Rachmaninov: Rachmaninovs pianotranscriptie van J.S. Bachs Partita nr. 3 in E majeur; een selectie uit Études-Tableaux (nrs. 1, 2, 4 en 8, Op, 33, en nrs. 5 en 6, Op. 39); Lila (Op. 21, nr. 5); Prelude in c mineur, Op. 23 nr. 7; en Rachmaninovs transcriptie van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski's Wiegelied (Op. 16 nr. 1). Dit recital werd opgenomen in Concertzaal Tsjaikovski in Moskou, Rusland, op 4 juni 2021.

In 1943, nadat zijn gezondheid in korte tijd achteruit gegaan was, werd er leukemie geconstateerd bij Béla Bartók. Een kleine drie jaar eerder was hij het Europa van de Tweede Wereldoorlog ontvlucht naar de Verenigde Staten, maar daar voelde hij zich artistiek geïsoleerd en hij had bovendien financiële zorgen. Erkenning kreeg hij alleen voor zijn pianospel maar door zijn slechte gezondheid kon hij na januari 1943 niet meer concerteren. De Hongaarse componist was emotioneel en fysiek bankroet. Hij lag in het ziekenhuis toen Serge Koussevitzky, dirigent van het Boston Symphony Orchestra, hem kwam vragen of hij een groot orkestraal werk wilde componeren. Wat Bartók niet wist is dat de financiering van deze opdracht tot stand was gekomen door zijn mede-emigranten en goede vrienden: de violist Joseph Szigeti en de dirigent Fritz Reiner. Deze opdracht kwam voor Bartók op een cruciaal moment in zijn leven: hij hervond zijn energie en binnen zeven weken had hij zijn Concert voor Orkest af. De première op 1 december 1944 in Boston was een groot succes en Bartóks muziek werd eindelijk ook in de Verenigde Staten gewaardeerd. Nieuwe compositieopdrachten kwamen binnen maar zijn gezondheid liet hem wederom in de steek: Bartók stierf in september 1945.

Mezzosopraan Esther Valentin (Duitsland, 1993) en pianist Anastasia Grishutina (Rusland, 1988) vertolken Henri Duparc’s L’invitation au voyage; Aleksandr Borodin’s ‘Dlya beregov otchizni dal’noy’ (For the shores of thy far native land); ‘Fleur jetée’ uit Gabriel Fauré’s Quatre melodies, Op. 39; Franz Schubert’s Die Liebe hat gelogen, Op. 23 Nr. 1 (D. 751); ‘Begegnung’ en ‘Der Feuerreiter’ uit Hugo Wolf’s Mörike-Lieder; Brechtje van Dijks ‘Endangered’; en ‘The crucifixion’ uit Samuel Barber’s Hermit songs, Op. 29, tijdens de laatste ronde van het Internationaal Vocalistenconcours 2019 – Lied Duo. Deze uitvoering werd opgenomen in het Theater aan de Parade in ‘s-Hertogenbosch.

Deze set van zes Sonates voor Viool en Klavecimbel scheef Johann Sebastian Bach waarschijnlijk toen hij werkzaam was als Kapellmeister in Köthen. Er wordt aangenomen dat de sonates voor Prins Leopold schreef en later de werken voor eigen gebruik in Leipzig aanpaste. Misschien is het hierdoor dat de werken goed speelbaar zijn voor amateurs, maar alle sonates bevatten genoeg finesse om een uitdaging te zijn voor professionele musici. De verschillende werken zijn als set bedoeld, net zoals de Brandenburgse concerten.

Claudio Abbado leidt het Luzern Festivalorkest in Gustav Mahlers Symfonie Nr. 1. Deze symfonie heeft als motto “Wie ein Naturlaut” (“als een natuurkreet”) , wat ook het centrale thema van het Lucerne Festival van 2009 was. Mahler ziet natuur en kunst niet als tegenovergestelden: hij vond dat het ene kan leren van het andere. Abbado en het orkest krijgen gezelschap van een bijzondere gast die op spectaculaire wijze haar debuut maakt: de 22-jarige Chinese pianiste Yuja Wang voert Sergej Prokofjevs Pianoconcerto Nr. 3 uit. Met dit stuk laat Wang zien waartoe zij allemaal in staat is: het pianoconcert vraagt niet alleen om lyrisch en intiem spel, maar ook om parelende virtuositeit.

Sinds 1991 speelt de Berliner Philharmoniker ieder jaar een Europaconcert in een verschillende Europese stad. Hiermee herdenkt het orkest de oprichting van het orkest op 1 mei 1882, en vieren de musici het gedeelde erfgoed van de Oude Wereld. De editie van 1992 vanuit El Escorial in Madrid staat onder de muzikale leiding van Daniel Barenboim met de wereldberoemde tenor Placido Domingo in een glansrol. Op het programma staan Giuseppe Verdi's ouverture tot La forza del destino en Verdi's Lo l'ho perduta! uit Don Carlos, gevolgd door delen uit Hector Berlioz' La damnation de Faust en Franz Schuberts onvoltooide Symfonie Nr. 7. Het concert sluit af met muziek van Richard Wagner, van wie Winterstürme wichen dem Wonnemond uit Die Walküre, de prelude tot de eerste akte uit Die Meistersinger von Nürnberg, en orkestdelen uit Götterdämmerung op het programma staan.

De Tataarse Academische Staatsopera en Ballet voeren 'The Golden Horde' uit, een ballet in twee aktes, met een choreografie van Georgiy Kovtun. 'De Gouden Horde' verwijst naar een deel van het Mongoolse Rijk dat bloeide van halverwege de 13e tot het einde van de 14e eeuw. Het in de Russische stad Kazan gevestigde Theater van de Tataarse Staatsopera vroeg librettist en dichter Renat Kharis mogelijke projecten voor te dragen, waarvan het ballet 'The Golden Horde' uiteindelijk werd gerealiseerd. Het ballet belicht de laatste jaren van de Gouden Horde. De muziek van het ballet werd geschreven door Rezeda Akhiyarora en wordt uitgevoerd door het Orkest en Koor van de Tatar Academic State Opera onder leiding van Renat Salavatov. Enkele van de dansers zijn Maxim Potseluïko, Anton Polodyuk, Kristina Andreeva, Oleg Ivenko en Nurlan Kanetov. Deze uitvoering werd opgenomen in juni 2014 in het theater van de Tataarse Academische Staatsopera en Ballet in het Russische Kazan.

Een van de hoogtepunten van het Mozartjaar 2006 was dit galaconcert in het prachtige Statentheater in Praag. Het Tsjechisch Philharmonisch Orkest speelt onder leiding van Manfred Honeck de mooiste werken van Mozart die bovendien een speciale binding hebben met de stad of het theater. Zo staat het klarinetconcert, dat in 1791 in Praag in première ging, op het programma met Sharon Kam als solist en natuurlijk kan Mozarts ‘Praagse Symfonie’ niet ontbreken. Ook op de lessenaar staat de ouverture van 'Don Giovanni', in 1787 nog door Mozart zelf gedirigeerd in het Statentheater.

De Letse maestro Mariss Jansons (1943-2019) was een van ’s werelds toonaangevende dirigenten. Van 1979 tot 2000 was hij muzikaal leider van het Filharmonisch Orkest van Oslo, wat hij in die periode naar de internationale top bracht. Onder zijn leiding maakte het orkest talloze tournees, en werd het een graag geziene gast op grote festivals over de hele wereld. Het Filharmonisch Orkest van Oslo stond bekend om de frisse, open klank en om Jansons’ hartstochtelijke interpretaties van muziek van Dmitri Sjostakovitsj, Richard Strauss, Pjotr Iljitsj Tsjaikovski, en Béla Bartók. In deze aflevering van ‘In repetitie’ loodst Jansons het orkest door de krachtige Suite uit Bartóks balletpantomime De wonderbaarlijke mandarijn. Tot besluit zien we de uitvoering in de Concertzaal van Oslo.

Antonello Manacorda leidt het orkest en koor van Teatro La Fenice in een uitvoering van Wolfgang Amadeus Mozarts geliefde opera Die Zauberflöte (‘De toverfluit’, 1791). Naar alle waarschijnlijkheid begon Mozart pas in mei 1791 met het componeren van zijn meesterwerk, minder dan zes maanden voor zijn dood in december dat jaar. Het libretto van dit werk werd geschreven door Emanuel Schikaneder. ‘Die Zauberflöte’ vertelt een sprookjesachtig verhaal waarin prins Tamino opdracht krijgt van de Koningin van de Nacht om haar dochter Pamina te redden, die door de priester Sarastro gevangen is genomen. Bijgestaan door vogelvanger Papageno begint Tamino aan zijn queeste. Nadat hij Pamina in Sarastro’s territorium aantreft, wordt Tamino aan een reeks beproevingen onderworpen om te bewijzen dat hij het waard is met Pamina te trouwen. In Die Zauberflöte zitten prachtige aria's, waaronder het beroemde 'Der Hölle Rache kocht in meinem Herzen' ("De wraak der helle ziedt in mijn hart"), een virtuoze coloratuur-aria voor sopraan gezongen door de Koningin van de Nacht. Onder de solisten zijn Goran Jurić, Antonio Poli, Ekaterina Sadovnikova, Alex Esposito, Olga Pudova en Caterina di Tonno. Deze uitvoering werd in 2015 opgenomen in Teatro La Fenice in Venetië, Italië.

Het prachtige Mariinsky Theater in St. Petersburg was in 1996 het decor voor het jaarlijkse Europakonzert van de Berliner Philharmoniker. Om hun Russische gastheren te eren begon het concert met hoogtepunten uit Prokofjevs 'Romeo en Julia'. Het orkest staat onder leiding van Claudio Abbado.

Op uitnodiging van de Argentijnse pianiste Martha Argerich namen verschillende sterren uit de klassieke muziek deel aan dit concert ten behoeve van het Erasmusfonds voor medisch onderzoek over de intensive care, opgenomen op 21 oktober 2023 in het Koninklijk Conservatorium van Brussel, België. Het concert is een eerbetoon aan de beroemde cellist Aleksandr Khramouchin (1979) die onverwachts overleed op 13 mei 2023. Als onderdeel van dit concert spelen trompettist Sergei Nakariakov en pianist Maria Meerovitch Lenski’s aria uit Pjotr Iljitsj Tsjaikovski’s opera Jevgeni Onegin.

Sopraan Lauren Margison (Canada, 1992) zingt ‘Tu che di gel sei cinta’ uit Giacomo Puccini’s opera Turandot; ‘Embroidery in childhood’ uit Benjamin Britten’s opera Peter Grimes; en ‘Ah! Je ris’ uit Charles Gounod’s opera Faust, tijdens de eerste ronde van de Voice Edition van het Concours musical international de Montréal 2022 (CMIM). Deze uitvoering is opgenomen in het Bourgie-paviljoen van het Musée des beaux-arts de Montréal.

Pianist Jaeden Izik-Dzurko (Canada, 1999) treedt op met het CMIM ensemble, bestaande uit drie strijkers van het Symfonieorkest van Montreal, in een uitvoering van het eerste deel, Sostenuto assai – Allegro ma non troppo, van Robert Schumanns Pianokwartet in Es-groot, Op. 47. Dit optreden vond plaats in de kamermuziekronde van het uit twee delen bestaande halve finale van de piano-editie van het Concours musical international de Montréal 2024 (CMIM). Deze uitvoering werd opgenomen in de Bourgie Hall van het Montreal Museum of Fine Arts.