TV-gids

Spirits of Music is een ongewone muzikale reis door de eeuwen, die alle werelddelen aandoet. De verschillende geloven van de componisten en musici inspireren optredens met een sterke religieuze lading. Het levert ontroerende voorbeelden op van de emotionele kracht die goede muziek kan hebben. Internationaal geroemde solisten en ensembles, onder wie Bobby McFerrin, Nigel Kennedy, Sibylla Rubens en het Gewandhausorchester Leipzig, voeren geliefde werken uit de Europese muzikale traditie uit van onder meer J. S. Bach, W. A. Mozart en Giuseppe Verdi. Talrijke prachtige voorbeelden van religieuze muziek komen van artiesten als Kroke, de Kuumba Singers, Mari Boine, Bulgarian Voices Angelite, Vocal Sampling, en het Ensemble Al-Kindi. Doordat dit programma muziek omvat van over de hele wereld, is het resultaat een spannend contrast tussen Europese en niet-Europese muziek.

De Italiaanse pianist Roberto Prosseda (*1975) geldt momenteel als één van de belangrijkste vertolkers van Felix Mendelssohns pianorepertoire. Prosseda’s ontdekking van onbekende composities van Mendelssohn werd breed uitgemeten in de Europese media en leidde tot diverse plaatopnames voor het beroemde label Decca. In dit recital uit 2015 vanuit Teatro alle Vigne in het Italiaanse Lodi speelt Prosseda een selectie uit Felix Mendelssohns Lieder ohne Worte: Op. 19 nr. 1, Op. 38 nr. 2, Op. 38 nr. 6, Op. 53 nr. 2, Op. 30 nr. 6 en Op. 62 nr. 2, en diens Variations sérieuses, Op. 54, en Fantasie, Op. 28.

J. S. Bachs zes Brandenburgse Concerten behoren tot zijn bekendste werken. Hij schreef ze tussen 1711 en 1720 en droeg ze in 1721 op aan Christiaan Lodewijk, markgraaf van Brandenburg. Om te vieren dat deze geliefde werken 300 jaar bestaan, maakte de Tsjechische klavecinist en dirigent Václav Luks met zijn vermaarde barokensemble Collegium 1704 in 2021 opnames van alle zes Brandenburgse concerten, op historische instrumenten. De Brandenburgse Concerten volgen de structuur van het Italiaanse concerto grosso, waarin een groep solo-instrumenten op de voorgrond treedt ten opzichte van het grote ensemble. In de Brandenburgse Concerten nemen de solisten afwisselende, virtuoze solo’s voor hun rekening. Bij deze uitvoering in de prachtige Spiegelzaal van het Duitse slot Köthen spelen Luks en Collegium 1704 Bachs Brandenburgse Concert nr. 3 in G-groot, BWV 1048. Dit concert werd geschreven voor drie violen, drie altviolen, drie cello’s en basso continuo. De vorm van het concert is opmerkelijk: de twee snelle delen worden gescheiden door een Adagio dat slechts bestaat uit één maat van twee akkoorden.

De Berliner Philharmoniker behoort al jaren tot de beste orkesten ter wereld. In 1991 kwamen verschillende orkestleden bij elkaar om kamermuziekwerken uit te voeren. Eén van deze werken is Beethovens Septet in Es, Op. 20. Ludwig van Beethoven voltooide zijn septet in 1800 en droeg het op aan Maria Theresia van Bourbon-Siciliës. Deze uitvoering door de solisten van de Berliner Philharmoniker is opgenomen in de Filosofenzaal van kloosterbibliotheek Strachov in Praag. Het septet bestaat uit Bernd Gellerman (viool), Rainer Moog (altviool), Jörg Baumann (cello), Klaus Stoll (contrabas), Karl Leister (klarinet), Radovan Vlatkovic (hoorn) en Milan Turkovic (fagot).

Toen Bach werkzaam was aan het hof van prins Leopold in Köthen had hij zijn eigen orkest tot zijn beschikking. Dit bood hem de mogelijkheid veel instrumentale muziek te componeren en nieuwe compositietechnieken te verkennen om zijn eigen muzikale stijl te ontwikkelen. De zes Brandenburgse concerten tot de meesterwerken die Bach componeerde voor kleine ensembles. De aanstekelijke uitvoeringen van de Brandenburgse concerten door het Freiburg Barokorkest laten zien dat er een hoog niveau van professionaliteit bereikt kan worden door gebruik te maken van authentieke instrumenten. De keuze om werken zonder dirigent uit te voeren is een bewuste keuze; in de 18e eeuw was dit onderdeel van de uitvoeringspraktijk.

De Italiaanse pianisten Roberto Prosseda en Alessandra Ammara spelen W. A. Mozarts Sonate voor twee piano's in D majeur, K. 488, Felix Mendelssohns Sonate voor twee piano's in D majeur, MWV S 1, en George Gershwins Rhapsody in Blue, tijdens dit concert dat op 26 juni 2020 werd opgenomen in concertzaal Fazioli in het Italiaanse Sacile.

Pianist Rachel Breen (VS, 1996) vertolkt de Mars uit Sergej Prokofjevs Mars en Scherzo uit De Liefde voor Drie Sinaasappelen, Op. 33; Prelude en Wals in C groot nr. 4 uit György Kurtág’s Játékok (Spelletjes), volume 1; Prelude nr. 23 in F groot uit Aleksandr Skrjabin’s 24 Preludes, op. 11; Intermezzo (nr. 1) uit Prokofjevs Drie stukken voor piano uit Assepoester, op. 95; Bagatelle nr. 3 in Es-groot uit Ludwig van Beethovens Bagatelles, op. 126; Frédéric Chopins Impromptu nr. 1 in As-groot, op. 29; Wasserklavier (nr. 3) uit Luciano Berio’s Zes Encores; Chopins Impromptu nr. 2 in Fis-groot, op. 36; Skazki nr. 5 in fis-klein uit Nikolaj Medtners 6 Skazki (Sprookjes), op. 51; Etude nr. 4 in b klein uit Sergej Rachmaninovs Études-tableaux, op. 39; en Prelude nr. 4 in e-klein uit Leonid Desyatnikovs Liederen uit Boekovina (24 preludes), tijdens de eerste ronde van de piano-editie van het Concours musical international de Montréal 2024 (CMIM). Deze uitvoering werd opgenomen in de Bourgie Hall van het Montreal Museum of Fine Arts.

In deze film uit 2012 van Enrique Sánchez Lansch volgen we de twaalf cellisten van de Berliner Philharmonikker. Sinds 1972 hebben de cellisten van het orkest een prominente plek ingenomen in de wereld van klassieke muziek. Of ze nu klassieke muziek, jazz, tango of avant garde spelen, luisteraars over de hele wereld zijn gefascineerd geraakt door de grote variëteit en het unieke geluid dat het dozijn weet te produceren. Hun unieke combinatie van lichtheid, diepgang en humor is aantrekkelijk voor een groot publiek van alle leeftijden!

Het toonaangevende Franse strijkkwartet Quatuor Ébène wijdde een opmerkelijk en ambitieus project aan de 250ste geboortedag van Ludwig van Beethoven (1770-1827): het viertal nam álle werken voor strijkkwartet van de grote componist op. Vijf jaar lang dompelden violisten Pierre Colombet en Gabriel Le Magadure, altvioliste Marie Chilemme, en cellist Raphaël Merlin zich onder in die 650 pagina’s bladmuziek, waar Beethoven drie decennia lang zijn creativiteit in uitte. Hun inspanningen culmineerden in de herfst van 2020 in de integrale uitvoering van deze werken tijdens zes indrukwekkende concerten in de Philharmonie de Paris. Quatuor Ébène verkende elk facet van Beethovens strijkkwartetrepertoire: van de jeugdige Opus 18 strijkkwartetten tot de kwartetten Rasumovsky, Harp, en Serioso (Opus 59, 74, en 95) uit zijn middenperiode, en ten slotte de diepgang van zijn late kwartetten (Opus 127 tot 135). In deze uitzending speelt Quatuor Ébène Beethovens Strijkkwartet nr. 2 in G majeur, Op. 18, nr. 2; Strijkkwartet nr. 16 in F majeur, Op. 135; en Strijkkwartet nr. 14 in cis-mineur, Op. 131. Dit concert werd opgenomen in de Philharmonie de Paris op 16 december 2020.

De Amerikaanse dirigent Leonard Slatkin voert het Orchestre National de Lyon aan in deze concertopname uit 2014 uit het Auditorium de Lyon. Het concert begint met William Bolcoms 'Circus Ouverture', speciaal geschreven voor Slatkins 70e verjaardag dat jaar. Het concert gaat verder met een uitvoering van Ludwig van Beethovens Tripelconcerto in C majeur, Op. 56. Daarin spelen niet minder dan drie geweldige solisten: Olga Kern op de piano, Baibe Skride op de viool en Sol Gabetta op de cello. Deze compositie is het enige Beethovenconcerto met meer dan één solo-instrument. Tot besluit van het concert klinkt Maurice Ravels geliefde orkestratie van Modest Moessorgski's Schilderijen van een tentoonstelling.

Bariton Arvid Fagerfjäll (Zweden, 1991) en pianist Hikaru Kanki (Japan, 1993) vertolken ‘Lust der Sturmnacht’ uit Robert Schumann’s Kerner-Lieder, Op. 35; ‘Le diable dans la nuit’ uit Henriëtte Bosmans’ Dix mélodies; Franz Schubert’s Totengräbers Heimweh, D. 842; ‘Die Vöglein’ en ‘Vor dem Schloss in den Bäumen es rauschend weht’ uit Aribert Reimann’s Nachtstück; ‘Den första kyssen’ (De eerste kus) uit Jean Sibelius’ Vijf liederen, Op. 37; ‘Ganymed’ uit Hugo Wolf’s Goethe-Lieder; ‘Marc Chagall’ uit Francis Poulenc’s Le travail du peintre, FP 161; ‘Le loup et l’agneau’ uit André Caplet’s Trois fables de Jean de la Fontaine; en ‘Ballade des femmes de Paris’ uit Claude Debussy’s Trois ballades de François Villon, L. 126, tijdens de laatste ronde van het Internationaal Vocalisten Concours 2021 – Lied Duo. Dit optreden werd opgenomen in De Verkadefabriek in ’s-Hertogenbosch.

De Italiaanse dirigent Andrea Vitello gaat zijn Ensemble BIOS voor in een uitvoering van ‘Someone Out There is Praying for Peace (Let Us Not Be the Reason), I’, geschreven door de hedendaagse, Canadese componist Rita Ueda. Saeed Mirzazadeh is de solist in dit stuk voor het traditionele Perzisch snaarinstrument tar en strijkinstrumenten. Ensemble BIOS is gespecialiseerd in 20e- en 21e-eeuwse muziek. Deze prikkelende uitvoering werd opgenomen in Chiesa di San Cristo in de Italiaanse stad Brescia.

Elk jaar vindt eind augustus het beroemde Festival Oude Muziek plaats in de stad Utrecht. Met jaarlijks 70 duizend bezoekers is dit festival het grootste oude-muziekfestival van de wereld. Wegens de Covid-19-pandemie ging het festival in 2020 door in een aangepaste vorm, deels met concertuitvoeringen op locatie, deels met dagelijkse livestreams van concerten en archiefopnames. Als onderdeel van deze festivaleditie presenteren fortepianist Artem Belogurov en cellist Octavie Dostaler-Lalonde een programma gewijd aan werken van Ludwig van Beethoven. De twee musici ontmoetten elkaar in Amsterdam in 2015, en speelden veel recitals op verschillende Europese en Noord-Amerikaanse festivals en in concertzalen. Op het programma staan Beethovens Variaties voor cello en fortepiano op ‘Bei Männern, welche Liebe fühlen’ uit W. A. Mozarts Die Zauberflöte, WoO 46, Rondo in C-groot voor fortepiano, Op. 51 nr. 1, Rondo in G-groot voor fortepiano, Op. 51 nr. 2, en Sonate in F-groot voor cello en fortepiano, Op. 5 nr. 1. Dit concert werd op 27 augustus 2020 opgenomen in de Gertrudiskapel in Utrecht.

Het Veerhavenconcert is een gratis toegankelijk klassiek openluchtconcert in de sfeervolste haven van Rotterdam. Ieder jaar ligt het water vol dobberende bootjes en wordt een prachtig transparant podium geflankeerd door antieke zeiljachten. Dit jaar biedt het concert een toegankelijk operaprogramma met werken van Verdi, Ponchielli en Puccini. Het Nederlands Philharmonisch Orkest en Toonkunst Amsterdam staan onder leiding van Maxim Emelyanchev. Solisten zijn Soojin Moon- Sebastian (sopraan), Maria Riccarda Wesseling (mezzo-sopraan), Paulo Ferreira (tenor) en Hawijch Elders (viool).

Anton Bruckners Symfonie Nr. 5 is zowel "de middeleeuwse" genoemd, wegens z'n gelaagde contrapuntische tonale textuur, als "de Katholieke", wegens z'n ernstige grootsheid. Zelf noemde Bruckner het zijn "Fantastische Symphonie," een beschrijving die niet ver bezijden de waarheid is – zeker niet als het wordt uitgevoerd in de Oostenrijkse Abdij van Sankt Florian, zoals in deze opname. Bruckner noemde zijn Vijfde zijn "contrapuntische meesterwerk." De enorme impact van de finale komt voort uit een fanatieke contrapuntisch samenspel waarin de lijnen van de hele symfonie worden gebundeld in een homogeen geheel, samengevoegd in een overweldigende dubbelfuga die ook door Bruckner zelf nooit is geëvenaard. Hoewel Bruckner zijn Vijfde al schreef in 1875-76, werd het werk pas voor het eerst uitgevoerd in 1894, na ingrijpende herzieningen door de componist. Franz Welser-Möst, de muzikaal leider van zowel het Cleveland Orchestra als het Opernhaus Zürich, bracht zijn Amerikaanse ensemble in september 2006 naar Sankt Florian om op te treden tijdens het Brucknerfestival in Linz.

Maestro Iván Fischer dirigeert zijn Boedapest Festival Orkest in een spannend concertprogramma met werken van J.S. Bach, Béla Bartók en Johannes Brahms. Het concert begint met Bachs Brandenburgs Concert nr. 3 in G majeur, BWV 1048. Hierop volgt één van Bartók’s bekendste werken: Muziek voor snaarinstrumenten, slagwerk en celesta. De instrumentatie van het werk is opmerkelijk: Bartók verdeelde de strijkers in twee groepen, die op tegenovergestelde zijden van het podium staan, om antifonale effecten te creëren. Het concert sluit af met Brahms' Symfonie nr. 3 in F majeur, Op. 90. Deze uitvoering werd opgenomen in Nationale Concertzaal Béla Bartók in Boedapest, Hongarije, op 4 december 2017.

Het toonaangevende Franse strijkkwartet Quatuor Ébène wijdde een opmerkelijk en ambitieus project aan de 250ste geboortedag van Ludwig van Beethoven (1770-1827): het viertal nam álle werken voor strijkkwartet van de grote componist op. Vijf jaar lang dompelden violisten Pierre Colombet en Gabriel Le Magadure, altvioliste Marie Chilemme, en cellist Raphaël Merlin zich onder in die 650 pagina’s bladmuziek, waar Beethoven drie decennia lang zijn creativiteit in uitte. Hun inspanningen culmineerden in de herfst van 2020 in de integrale uitvoering van deze werken tijdens zes indrukwekkende concerten in de Philharmonie de Paris. In deze uitzending speelt Quatuor Ébène Beethovens Strijkkwartet nr. 14 in cis-mineur, Op. 131. Dit concert werd opgenomen in de Philharmonie de Paris op 16 december 2020.

Het orkest Casco Phil, in 2008 opgericht als de ‘Belgische Kamerfilharmonie’, staat onder leiding van dirigent Benjamin Haemhouts in een uitvoering van Dimitri Sjostakovitsj’s Kamersymfonie, Op. 110a. Het werk is een bewerking van Sjostakovitsj’s Strijkkwartet Nr. 8 door Rudolf Barshai, dat de componist voltooide binnen drie dagen (12 t/m 14 juli, 1960). Het werk citeert veel melodieën uit eerder werken, waaronder de Eerste en Vijfde Symfonie en een thema uit het Pianotrio Nr. 2. Daarnaast zijn ook citaten uit het Celloconcert en de opera Lady MacBeth te horen. Deze uitvoering is opgenomen in het Elisabeth Center in Antwerpen, België.

De Russische pianist Dina Ivanova speelt Franz Liszt’s Totentanz, S. 525 in de solo-finale van het elfde Internationaal Franz Liszt Pianoconcours, dat plaatsvond in TivoliVredenburg in Utrecht. Totentanz (‘dodendans’) is één van de werken van Liszt waaruit zijn fascinatie met de dood spreekt. Het bestaat uit een reeks variaties op een onheilspellende gregoriaanse melodie, het Dies irae-motief.

Sterpianist Daniel Barenboim voert het eerste en tweede boek uit van Isaac Albéniz’ pianosuite Iberia. Dit meesterwerk, gecomponeerd tussen 1905 en 1908, bestaat uit vier boeken met elk drie stukken. Iberia schetst twaalf muzikale portretten van Spaanse regio's, tradities en sferen. Deze uitvoering werd op 19 augustus 2000 opgenomen in het Teatro Colón in Buenos Aires, Argentinië.

De Imperial Ice Stars is een ensemble van 24 topijsdansers, die gezamenlijk meer dan driehonderd medailles hebben verworven op nationale en internationale kampioenschappen. Geroemd door zowel critici als het publiek, weet het gezelschap al jaar het publiek te betoveren met hun creatieve, krachtige vertelkunst, indrukwekkende decors, prachtige kostuums en special effects. Deze ijsdansproductie van het Zwanenmeer’ 2015 is gezet op de originele muziek van het meesterwerk van Tsjaikovski en voorzien van de meesterlijke choreografie van regisseur Tony Mercer. Mercer zei zelf over deze productie: “Geïnspireerd door mijn onderzoek naar de muziek van Tsjaikovski en de intenties die in het verhaal verborgen liggen, wilde ik een meer realistische interpretatie creëren van dit geliefde verhaal en het overbrengen op het ijs, waarbij mijn wens voor een nieuwe kunst -het ijsdansen binnen een volledig theatrale setting- kon worden bewerkstelligd.”

In 2013 werd de Finse dirigent Hannu Lintu chef-dirigent van het Fins Radio Symfonie Orkest. Lintu studeerde piano en cello aan de Sibelius Academy en het Turku conservatorium in het Zuidwesten van Zweden. Hij begon met dirigeren en ook dit deed hij vooral aan de Sibelius Academy. Met het Fins Radio Symfonie Orkest gaf hij al in 2012 vele concerten en bleek een logische vervanger voor Sakari Oramo die in 2012 zijn contract, na vele jaren dienst als dirigent én concertmeester, liet aflopen. Het orkest is gespecialiseerd in het uitvoeren van Finse muziek, maar voert ook de grote werken van onder andere Gustav Mahler en Béla Bartók uit. De Finse componist Jean Sibelius is de favoriet van het orkest en de dirigent. Samen met de Finse publieke omroep (Yle) besloten zij om alle zeven symfonieën van Sibelius op te nemen en uit te zenden. Voorafgaand aan de symfonie ziet u een korte gesproken introductie over de desbetreffende symfonie, waarna de symfonie in zijn geheel te beluisteren is. Zijn laatste, de zevende, symfonie was in veel opzichten zijn beste symfonie. De delen volgen logisch op elkaar en klinken als één geheel. Het is een korte symfonie waarin al wordt vooruitgelopen op de componeerstijl die zich na de dood van Sibelius ontwikkelde bij bijvoorbeeld Anton Webern. Ondanks zeven prachtige symfonieën domineerde deze niet zijn gehele oeuvre. Zijn Vioolconcert en het symfonische gedicht Finlandia zijn veel bekender en populairder geworden.