TV-gids

Tijdens het nieuwsjaarsconcert van 2010 staat de Berliner Philharmoniker onder leiding van Gustavo Dudamel, wiens onuitputtelijke energie en uitzonderlijke artisticiteit hem tot een van de meest gevraagde dirigenten ter wereld maken. Samen verwelkomen ze mezzosopraan Elīna Garanča, die zich in korte tijd heeft ontpopt tot een van de meest bekende zangeressen van deze tijd. Op het concertprogramma staan enkele werken van Franse componisten, waaronder Berlioz’ Le Carnival Romain, Overture, Op. 9 en 'D’Amour l’ardente flamme’ uit La Damnation de Faust (Op. 24). Daarnaast zingt Garanča Saint-Saëns’ ‘Mon cœur s’ouvre à ta voix’ en de ‘Danse Bacchanale’ uit de opera Samson et Dalila, naast de ‘Habanera’, ‘Seguidilla’ en het ‘Chanson Bohème’ uit Bizets Carmen. Het concert wordt afgesloten met De Falla's Suite Nr. 2 uit het ballet ‘El sombrero de tres picos’.

Pianist Jaeden Izik-Dzurko (Canada, 1999) treedt op met het CMIM ensemble, bestaande uit drie strijkers van het Symfonieorkest van Montreal, in een uitvoering van het eerste deel, Sostenuto assai – Allegro ma non troppo, van Robert Schumanns Pianokwartet in Es-groot, Op. 47. Dit optreden vond plaats in de kamermuziekronde van het uit twee delen bestaande halve finale van de piano-editie van het Concours musical international de Montréal 2024 (CMIM). Deze uitvoering werd opgenomen in de Bourgie Hall van het Montreal Museum of Fine Arts.

Gianluigi Gelmetti dirigeert de Radio-Sinfonieorchester Stuttgart in een uitvoering van Mozarts Symfonie Nr. 40 in g-klein (KV. 550). Dit werk werd gecomponeerd in 1788 en staat ook wel bekend als de ‘grote’ symfonie in g-klein, met Symfonie Nr. 25 als de ‘kleine’ variant. Het zijn namelijk de enige twee van Mozarts 41 symfonieën die geschreven zijn in een mineur toonsoort. Deze symfonie is wellicht Mozarts populairste. De bekende openingsmelodie werd in de jaren ’90 één van de meest hinderlijke ringtones. Onderzoekers kunnen niet met zekerheid vaststellen of het stuk ook zo geliefd was in Mozarts tijd. De componist heeft het wel enkele keren uitgevoerd, maar herschreef grote delen van de originele partituur.

Gioachino Rossini zei het zelf al: hij werd geboren om komische opera’s te schrijven. Dat neemt niet weg dat deze late compositie er zeker ook mag zijn. Hij bestempelde zijn ‘Petitie Messe Solennelle’ als zijn laatste "péchés de vieillesse" (zonden van de ouderdom) en schreef het oorspronkelijk voor koor, twee piano’s en harmonium. Riccardo Chailly dirigeert het Gewandhausorchester Leipzig, het Gewandhauschor en het Chor der Oper Leipzig in de orkestversie vanuit het Gewandhaus in Leipzig in 2008.

Stefano Demicheli dirigeert Ensemble Talenti Vulcanici met solisten Nicola Cianncio (bas) en Catherine Jones (cello) in een gevarieerd barokmuziekprogramma, opgenomen in de Chiesa di Santa Caterina da Seina in het Italiaanse Napels. Op het programma staan Alessandro Scarlatti's Quante i boschi han piane (uit diens serenade Erminia); Nicola Fago's Contro colpi di fortuna (uit diens opera Il faraone sommerso); Nicola Porpora's Idre, arpie, draghi e leoni (uit diens serenade La Iole); Angelo Ragazzi's Sonata a quattro, nr. 1 in G groot; Alessandro Scarlatti's cantate Nel mar che bagna al bel Sebeto; Giovanni Bononcini's Quanto abbraccia il mar (uit Euleo festeggiante); Georg Friedrich Händels Precipitoso il mar che freme (uit de cantate Aci, Galatea e Polifemo); Nicola Porpora's Concerto voor cello en strijkers in G groot; Nicola Fago's Miei fidi armatevi (uit zijn cantate Il faraone sommerso); en Giovanni Bononcini's Per molti lustri (uit Euleo festeggiante).

Pianist Jakub Kuszlik (Polen, 1996) speelt Barbara Assiginaak’s Mzizaakok Miiniwaa Mzizaakoonsak (‘paardenvliegen en hertenluisvliegen’); Wolfgang Amadeus Mozarts Fantasia nr. 3 in d-klein, K. 397; en Johannes Brahms’ Sonate nr. 3 in f-klein, Op. 5, tijdens het solorecital in de uit twee delen bestaande halve finale van de piano-editie van het Concours musical international de Montréal 2024 (CMIM). Deze uitvoering werd opgenomen in de Bourgie Hall van het Montreal Museum of Fine Arts.

De bekende solisten Nancy Argenta (sopraan) en Guillemette Laurens (alt) zingen muziek van J. S. Bach met I Barocchisti onder leiding van Diego Fasolis. Bachs arrangement van G. B. Pergolesi's Stabat Mater werd opgenomen in Italië in de Villa Medici Giulini, die in 1643 werd gebouwd. De villa beschikt over een zaal met een fantastische akoestiek, de Zuccarelli-zaal. Deze werd genoemd naar Francesco Zuccarelli, die in de 18e eeuw de prachtige fresco's van het plaatselijke landschap op de muren aanbracht. Naast de muziekuitvoering bevat dit programma een korte documentaire over de Italiaanse invloed op J. S. Bachs muziek.

De Italiaanse componist Claudio Monteverdi (1567-1643) componeerde in een halve eeuw negen boeken met madrigalen, waarmee hij bijdroeg aan de transformatie van het genre. De polyfone, a capella madrigalen van de late renaissance maakten plaats voor de 'concertato' madrigalen van de vroege barok, waarbij de focus verschoof naar het vermogen van muziek om emoties uit een tekst tot uitdrukking te brengen. In 2011 begonnen de Britse tenor Paul Agnew en het gerenommeerde barokensemble Les Arts Florissants met opnames van Monteverdi’s eerste acht boeken met madrigalen. In deze uitzending gaat Agnew Les Arts Florissants voor in de madrigalen van Boek I. Boek I verscheen op nieuwjaarsdag 1587 en bestaat uit zeventien vijfstemmige madrigalen. Deze uitvoering werd opgenomen in de Cité de la musique in Parijs, Frankrijk, in 2011.

De Berliner Philharmoniker telt als een van de beste orkesten ter wereld. Ook in Japan is het orkest zeer geliefd: dit concert uit 2000, dat werd opgenomen in Tokyo’s prachtige Suntory Hall, was dan ook een groot succes. Mariss Jansons dirigeert een prachtig programma met daarop de achtste symfonie van Antonin Dvorák, de Oberon Ouverture van Carl Maria von Weber, en het vioolconcert van Dmitri Sjostakovitsj, met stervioliste Hilary Hahn (*1979) als solist.

Daniel Harding leidt het Orkest en Koor van het Maggio Musicale Fiorentino en vier vocale solisten in een magnifieke uitvoering van Wolfgang Amadeus Mozarts Requiem in d mineur, K. 626. De solisten zijn sopraan Christiane Karg, mezzosopraan Sara Mingardo, tenor Matthew Swensen en bas Gianluca Buratto. De Oostenrijkse graaf Walsegg gaf Mozart in juli 1791 de opdracht een Requiem te componeren ter nagedachtenis aan zijn overleden vrouw Anna. Op dat moment was Mozart druk bezig met zijn opera's La clemenza di Tito en De Toverfluit. Toen hij in de herfst van datzelfde jaar aan het Requiem begon, ging zijn gezondheid ernstig achteruit. Mozart overleed in december 1791 en liet het Requiem onvoltooid achter. Zijn leerling Franz Xaver Süssmayr voltooide Mozarts zwanenzang in de vorm die we vandaag kennen, op basis van Mozarts schetsen en mondelinge aanwijzingen. Deze uitvoering werd in 2021 opgenomen in het Teatro del Maggio Musicale Fiorentino in de Italiaanse stad Florence.

Het toonaangevende Franse strijkkwartet Quatuor Ébène wijdde een opmerkelijk en ambitieus project aan de 250ste geboortedag van Ludwig van Beethoven (1770-1827): het viertal nam álle werken voor strijkkwartet van de grote componist op. Vijf jaar lang dompelden violisten Pierre Colombet en Gabriel Le Magadure, altvioliste Marie Chilemme, en cellist Raphaël Merlin zich onder in die 650 pagina’s bladmuziek, waar Beethoven drie decennia lang zijn creativiteit in uitte. Hun inspanningen culmineerden in de herfst van 2020 in de integrale uitvoering van deze werken tijdens zes indrukwekkende concerten in de Philharmonie de Paris. Quatuor Ébène verkende elk facet van Beethovens strijkkwartetrepertoire: van de jeugdige Opus 18 strijkkwartetten tot de kwartetten Rasumovsky, Harp, en Serioso (Opus 59, 74, en 95) uit zijn middenperiode, en ten slotte de diepgang van zijn late kwartetten (Opus 127 tot 135). In deze uitzending speelt Quatuor Ébène Beethovens Strijkkwartet nr. 5 in A majeur, Op. 18, nr. 5; Strijkkwartet nr. 4 in c-mineur, Op. 18, nr. 4; en Strijkkwartet nr. 12 in Es-majeur, Op. 127. Dit concert werd opgenomen in de Philharmonie de Paris op 17 december 2020.

De onvergankelijke klassieker van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski, De Notenkraker, is in goede handen bij choreograaf Vasily Vainonen. Hij maakte er een kleurrijke en sensuele dansvoorstelling van: tot het uiterste geperfectioneerde dans op het hoogste niveau, met daarnaast het beste wat moderne technologie te bieden heeft. Het resultaat is in één woord spectaculair te noemen. Regisseur Andreas Morell maakt deze uitvoering tot een adembenemende ervaring. Het orkest van het Mariinskitheater staat onder leiding van dirigent Valeri Gergiev. Solisten zijn Mikhail Makarov, lldar Abdrazakov, Anna Markarova, Sergei Skorokhodov, Timur Abdikeyev en Vladislav Sulimasky. De productie werd opgenomen in het Mariinskitheater in 2012.

De Engels-Franse pianist David Levy speelt Dmitri Sjostakovitsj' 24 Preludes en Fuga's, Op. 87. Het werk is een reeks van vierentwintig stukken voor piano, elk in één van de majeur- en mineurtoonsoorten uit de chromatische toonladder. Elk stuk bestaat uit twee delen: een prelude gevolgd door een fuga. De componist putte ongetwijfeld inspiratie uit J.S. Bachs beroemde Das Wohltemperierte Klavier (BWV 846-893), twee boeken met een verzameling van achtenveertig preludes en fuga's. Als jurylid bij de Bachwedstrijd in Leipzig werd Sjostakovitsj diep geraakt door de uitvoering van de Russische pianiste Tatiana Nikolayeva van Bachs 48 Preludes en Fuga's. Sjostakovitsj componeerde zijn preludes en fuga’s in de periode herfst 1950 - februari 1951. Hij droeg ze op aan Nikolayeva, die ermee instemde in december 1952 de première uit te voeren in Leningrad (het huidige Sint-Petersburg). Deze uitvoering door David Levy werd in september 2023 opgenomen in Muziekcentrum Boedapest, Hongarije.

Maestro Myung-Whun Chung leidt het orkest en koor van het Maggio Musicale Fiorentino, uitgebreid met twee vocale solisten, in deze indrukwekkende uitvoering van Gustav Mahlers Symfonie nr. 2 in c mineur, 'Auferstehung'. Sopraan Christiane Karg en alt Claudia Huckle zijn de solisten. Deze vijfdelige symfonie werd geschreven tussen 1888 en 1894 voor groot orkest, koor, en sopraan- en alt-solist. Mahler verkent door de hele symfonie de thema's leven, dood en wederopstanding. Het eerste deel doet denken aan een begrafenismars, terwijl het tweede, een sierlijke Ländler, een scherp contrast vormt met het sombere karakter van het eerste. Het derde deel is een Scherzo, gebaseerd op Mahlers toonzetting van 'Des Antonius von Padua Fischpredigt' uit de cyclus Des Knaben Wunderhorn. De componist gebruikte ook een ander Wunderhorn-gedicht, 'Urlicht' (Oerlicht), voor het vierde deel, waarin zowel tekst als muziek door de alt worden gezongen. Het koor maakt zijn entree in het tweede deel van het vijfde en laatste deel in het 'Auferstehung'-koor. Deze uitvoering werd in 2021 opgenomen in het Teatro del Maggio Musicale Fiorentino in Florence, Italië.

De Italiaanse pianist Roberto Prosseda (*1975) geldt momenteel als één van de belangrijkste vertolkers van Felix Mendelssohns pianorepertoire. Prosseda’s ontdekking van onbekende composities van Mendelssohn werd breed uitgemeten in de Europese media en leidde tot diverse plaatopnames voor het beroemde label Decca. In dit recital uit 2015 vanuit Teatro alle Vigne in het Italiaanse Lodi speelt Prosseda een selectie uit Felix Mendelssohns Lieder ohne Worte: Op. 19 nr. 1, Op. 38 nr. 2, Op. 38 nr. 6, Op. 53 nr. 2, Op. 30 nr. 6 en Op. 62 nr. 2, en diens Variations sérieuses, Op. 54, en Fantasie, Op. 28.

Kort nadat in 1778 de wegen van Wolfgang Amadeus Mozart en zijn geliefde zangeres Aloysia Weber zich scheidden begon Mozart als een soort heimwee naar de mooie en muzikaal inspirerende dagen die hij in Mannheim had doorgebracht aan een Sinfonia Concertante in Es KV 297b voor vier blazers en orkest. De vrienden worden door Mozart in een brief aan zijn vader met naam en instrument genoemd, en tot onze verbazing had de componist het over fluit, hobo, hoorn en fagot; in de versie die wij kennen blijkt de fluit ten gunste van de klarinet verdwenen te zijn. Het werk dat in Es majeur is gecomponeerd bestaat uit 3 delen waarvan het laatste deel een prachtig thema heeft met briljante variaties voor de soloblazers. Misschien waren de orkestpartijen waaraan het nageslacht de kennis van deze concertante symfonie te danken heeft het werk van een anonieme klarinettist, die zijn instrument door middel van deze bewerking wilde laten profiteren van Mozarts goddelijke noten? We zullen het waarschijnlijk wel nooit met zekerheid te weten komen. In deze sublieme uitvoering concerteren de vier soloblazers van het Rotterdams Philharmonisch met het Amadeus Ensemble Rotterdam onder leiding van Marien van Staalen.

Volgens goed gebruik luiden veel ensembles het kerstseizoen feestelijk in met een uitvoering van Johannes Sebastian Bachs Weihnachtsoratorium, BWV 248. Dit oratorium bestaat uit zes cantates die oorspronkelijk bedoeld waren voor uitvoering op zes belangrijke kerkelijke feestdagen in de kersttijd. Het Weihnachtsoratorium werd voor het eerst uitgevoerd in 1734, in de Thomanerkerk in het Duitse Leipzig, waar Bach de cantor was. In diezelfde kerk leidt nu Bachs opvolger, de 34e Thomaskantor Gotthold Schwarz, het Thomanerchor en het Gewandhausorchester Leipzig in een uitvoering van Bachs meesterlijke koorwerk. Onder de solisten zijn Dorothee Mields (sopraan), Elvira Bill (alt), Patrick Grahl (tenor, Evangelist), Markus Schäfer (tenor, aria’s), en Klaus Häger (bas). Deze uitvoering is opgenomen in 2018.

De Italiaanse dirigent Gianandrea Noseda leidt het London Symphony Orchestra (LSO) in een uitvoering van Ludwig van Beethovens Pianoconcert nr. 5 in Es-majeur, Op. 73, beter bekend als het 'Keizersconcert'. De Italiaanse pianist Beatrice Rana is de solist. The New York Times beschrijft haar als 'een van de meest verhelderende en wonderbaarlijk begaafde artiesten van de nieuwe generatie'. Beethovens Vijfde Pianoconcert opent met een groots, majestueus akkoord, gevolgd door een briljante pianopassage, waarmee de toon wordt gezet voor een van de meest geprezen werken in het pianorepertoire. Het werk, gecomponeerd tussen 1809 en 1811, weerspiegelt Beethovens dadendrang tijdens deze turbulente periode in de Europese geschiedenis. De durf, lyriek en virtuositeit van het werk dwingen bewondering af. Dit concert werd op 2 februari 2022 opgenomen in de Barbican Hall in Londen, Verenigd Koninkrijk.