TV-gids

De opera Agrippina werd door de 24-jarige Georg Friedrich Handel geschreven. Het betekende het eerste theatrale succes van de componist. Het werk bevat frisse, uitbundige en inventieve muziek en is voorzien van een van de fijnste libretti waar Handel mee heeft gewerkt. De opera is gecomponeerd in 1709 en werd voor het eerste uitgevoerd in Venetië. Zoals gebruikelijk voor Handel, is de opera geschreven rond een aantal hoogstaande aria’s, waarin de virtuositeit van de zangers uitstekend tot zijn recht komt. Deze prachtige productie van operaregisseur Michael Hampe is opgenomen in het achttiende-eeuwse paleistheater tijdens het Schwetzingen Festival in 1985. De London Baroque Players, een orkest gespecialiseerd in vroege muziek uit de 17e en 18e eeuw, staat onder leiding van Arnold Östman. Samen begeleiden ze een indrukkende cast met als solisten Günter von Kannen, Barbara Daniels, David Kuebler, Janice Hall, Claudio Nicolai, Ulrich Hielscher, Eberhard Katz en Carlos Feller.

Sir Simon Rattle dirigeert de Berliner Philharmoniker en het RIAS Kammerchor in een uitvoering van Johann Sebastian Bachs Johannes-Passion (BWV 245). Onder de solisten zijn de gerenomeerde vocalisten Juliane Banse, Michael Chance, Ian Bostridge, Rainer Trost en Thomas Quasthoff. Bach componeerde de Johannes-Passion tijdens zijn eerste jaar als cantor van de Thomaskirche in Leipzig. Het oratorium heeft als onderwerp het lijden en sterven van Jezus volgens het Evangelie volgens Johannes. Het werk werd voor het eerst uitgevoerd op Goede Vrijdag in 1724.

In 2006 gingen Gidon Kremer en Martha Argerich op tournee, waarbij ze een programma bestaande uit solo’s en duetten van Bartók en Schumann uitvoerden. De documentaire Memory of a Concert legt het laatste concert van hun tournee vast, opgenomen in de Berliner Philharmonie. Het concert bevat een zeldzame solo-uitvoering van Martha Argerich, afgerond met een persoonlijk en aangrijpend commentaar van Gidon Kremer. Op het programma staan Schumanns Vioolsonate nr. 1, Op. 10, Vioolsonate nr. 2, Op. 12, Kinderszenen, Op. 15; Bartóks Vioolsonate nr. 1 Sz 75 en Vioolsonate nr. 2 Sz 76.

De Berliner Philharmoniker onder leiding van maestro Claudio Abbado verzorgt de eerste editie van het Europakonzert te Praag in 1991. Sindsdien wordt jaarlijks op 1 mei een concert gehouden in een andere Europese stad om de culturele samenwerking in Europa te bevorderen en de oprichting van het orkest te vieren op 1 mei 1882. Solisten tijdens deze eerste editie zijn sopraan Cheryl Studer en pianist Bruno Canino. Op het programma staan verscheidene werken van W. A. Mozart, zoals de ouverture en enkele aria’s uit de opera Don Giovanni, Symfonie Nr. 29 (KV. 201), “Ch'io mi scordi di te?” voor sopraan, piano en orkest (KV. 505) en Symfonie Nr. 35 (KV. 385).

Mitsuko Uchida is de soliste in Mozarts Pianoconcert Nr. 9, KV 271, welke de bijnaam ‘Jeunehomme’ kreeg en gecomponeerd was voor Victoire Jenamy, de dochter van Mozarts vriend, de danser en choreograaf Jean-Georges Noverre. Het Mozarteum Orkest staat onder leiding van dirigent Jeffrey Tate, de uitvoering vond plaats tijdens het Salzburg Festival.

Bariton Matthias Goerne werkt samen met violist Vilde Frang, cellist Nicolas Altstaedt, fluitist Stathis Karapanos en klavecinist Michaela Hasselt in dit programma met muziek van J. S. Bach. Hij zingt diverse baritonaria’s uit Bachs mooiste cantates, maar er is ook ruimte voor solostukken en duetten. Op het programma staan de Sonate nr. 3 in C-groot voor solo viool, BWV 1005; de aria’s ‘Hier, in meines Vaters Stätte’, BWV 32 en ‘Die Welt mit allen Königreichen’, BWV 59; de Suite nr. 5 in c-klein voor solo cello, BWV 1011; ‘Wenn Trost und Hülf ermangeln muß’, BWV 117; ‘Ja, ja, ich halte Jesum fest’, BWV 157; Invention nr. 7 in e-klein, BWV 778; Invention in A-groot, BWV 783; en ‘Welt ade, ich bin dein müde’, BWV 158. Deze uitvoering is opgenomen in Sint-Mariakerk in het Duitse Wittenberg.

Johannes Brahms' Ein deutsches Requiem, Op. 45, schenkt de levenden troost met religieuze teksten die vanuit de traditie niet verbonden zijn met het liturgische karakter van requiemmissen. Hierdoor kent het werk een ongekende intensiteit. Deze muziek spreekt alle mensen aan, ongeacht hun geloof. Hoewel in een soortgelijk werk de emoties dicht aan het oppervlak liggen, maken de Wiener Singverein en het Cleveland Orchestra onder leiding van chef-dirigent Franz Welser-Möst korte metten met enig spoor van bombast, in deze concertuitvoering in de prachtige barokbasiliek van het Oostenrijkse Sankt Florian uit november 2016. De twee solisten van het programma – Hanna-Elisabeth Müller en Simon Keenlyside – zijn geen onbekenden op de wereldpodia. Waar de eerste een carrière heeft opgebouwd in de operawereld, als Liedervertolker én als concertzangeres, heeft de in Londen geboren Keenlyside een indrukwekkende loopbaan weten te baseren op de prestigieuze gastoptredens die hij het afgelopen decennia gaf.

Su Yeon Kim (Zuid-Korea, 1994) voert J. S. Bach’s Italiaanse Concert, BWV 971 (Concerto nach Italienischem Gusto), Frédéric Chopins Ballade nr. 4 in f-klein, Op. 52, Nocturne nr. 2 in fis-klein, Op. 48, Scherzo nr. 3 in cis-klein, Op. 39, en Sergej Prokofjevs Sonate nr. 3 in a-klein, Op. 28, uit tijdens de halve finales van de Piano-editie 2021 van het Concours musical international de Montréal (CMIM). Dit recital werd opgenomen in de Neuer Konzertsaal FAL van de Universität für Musik und darstellende Kunst Wenen, Oostenrijk.

Jean Paul’s roman ‘Titan’, waarin een artistiek begaafde jongeling zijn plaats niet kan vinden in de samenleving en zich uiteindelijk overgeeft aan wanhoop en zelfmoord, is de inspiratiebron geweest voor Gustav Mahlers Eerste Symfonie. Dit werk ontstond niet zonder slag of stoot: Mahler componeerde het tussen 1887 en 1888 toen hij in zijn 20-er jaren als dirigent werkzaam was bij de Opera in Leipzig. De eerste versie van het werk werd gezien als een symfonisch gedicht in twee delen, met titels die duidelijk een verhaal vertellen. Deze voorloper ging in 1898 in Boedapest in première maar werd slecht ontvangen. Mahler besloot het werk te reviseren: de beeldende titels werden geschrapt en hij liet het originele tweede deel (Blumine) vallen. Het resultaat is een prachtige symfonie, vol met muzikale verwijzingen. Zo is in het eerste deel een eerdere compositie van Mahler te horen (Ging heut' morgens übers Feld uit Lieder eines Fahrenden Gesellen), het tweede deel is een Oostenrijkse Ländler (een boerendans) en in het derde deel maakt hij een toespeling op een wel heel bekende melodie: ‘Vader Jakob’. Al met al is deze Eerste Symfonie een ongelofelijke prestatie voor zo’n jonge componist.

J. S. Bachs zes Brandenburgse Concerten behoren tot zijn bekendste werken. Hij schreef ze tussen 1711 en 1720 en droeg ze in 1721 op aan Christiaan Lodewijk, markgraaf van Brandenburg. Om te vieren dat deze geliefde werken 300 jaar bestaan, maakte de Tsjechische klavecinist en dirigent Václav Luks met zijn vermaarde barokensemble Collegium 1704 in 2021 opnames van alle zes Brandenburgse concerten, op historische instrumenten. De Brandenburgse Concerten volgen de structuur van het Italiaanse concerto grosso, waarin een groep solo-instrumenten op de voorgrond treedt ten opzichte van het grote ensemble. In de Brandenburgse Concerten nemen de solisten afwisselende, virtuoze solo’s voor hun rekening. Deze uitvoering werd opgenomen in de prachtige Spiegelzaal van het Duitse slot Köthen.

In deze film uit 2012 van Enrique Sánchez Lansch volgen we de twaalf cellisten van de Berliner Philharmonikker. Sinds 1972 hebben de cellisten van het orkest een prominente plek ingenomen in de wereld van klassieke muziek. Of ze nu klassieke muziek, jazz, tango of avant garde spelen, luisteraars over de hele wereld zijn gefascineerd geraakt door de grote variëteit en het unieke geluid dat het dozijn weet te produceren. Hun unieke combinatie van lichtheid, diepgang en humor is aantrekkelijk voor een groot publiek van alle leeftijden!

Kunnen wij het creatieve brein van Ludwig van Beethoven ervaren als van binnenuit, en dan met name in de laatste fase van zijn leven, toen de componist met ernstig gehoorverlies te maken had? Pianist Tom Beghins recente opnames van Beethovens Pianosonates Op. 109, 110 en 111 zijn een artistieke verkenning van de manier waarop Beethovens musiceren werd gevormd door de werkomstandigheden die hij met hulp van collega's en vrienden wist te scheppen. Tom Beghin voert niet alleen Beethovens drie meesterlijke pianowerken uit op een magnifieke, nieuwe replica van Beethovens Broadwood & Sons fortepiano, hij maakt bovendien gebruik van een gereconstrueerde 'Gehörmaschine', een resonator zoals Beethoven die op zijn piano liet inbouwen zodat hij muziek kon blijven schrijven terwijl zijn gehoor achteruit ging. “U hoort het beter als u uw hoofd onder dit apparaat houdt, nietwaar?,” vroeg André Stein aan Beethoven. Twee eeuwen later kunnen wij zelf ervaren hoe Beethoven zijn eigen muziek hoorde, en ons afvragen: horen wij Beethovens muziek nu anders? Beghin lokt ons de 'gehoormachine' in, zodat we de essentie van Beethovens onstuimige en onweerstaanbaar poëtische muzikale vibraties niet alleen kunnen horen, maar ook voelen. 'Inside the Hearing Machine' nodigt ons uit een kijkje te nemen in de multi-sensorische speeltuin van een dove componist die een veel inniger band met zijn instrument had dan alleen de klank mogelijk maakte.

Het muzikale collectief Les Dissonances werd in 2004 opgericht door violist David Grimal. Het ensemble werkt zonder dirigent en is samengesteld uit musici uit de best aangeschreven Europese orkesten, internationale solisten, en jong talent. In dit programma speelt Les Dissonances Ludwig van Beethovens Symfonie nr. 3 in Es-groot, Op. 55, ‘Eroïca’. Als bewonderaar van de idealen van de Franse Revolutie droeg Beethoven deze symfonie in eerste instantie op aan Napoleon Bonaparte. Maar toen hij hoorde dat Napoleon zichzelf eigenhandig tot keizer had uitgeroepen, schrapte Beethoven de naam van Napoleon van zijn manuscript. De stijl van dit werk uit 1803-04 is een breuk met de traditie; de symfonie staat te boek als een keerpunt in zowel Beethovens oeuvre als in de westerse muziekgeschiedenis. Het werk duurt langer dan alle eerdere symfonieën. Het begint met twee krachtige akkoorden in plaats van de te doen gebruikelijke lange introductie. De lagere strijkinstrumenten spelen vervolgens het hoofdthema. Het trage, tweede deel is een treurmars, gevolgd door een vlot Scherzo. Het vierde en laatste deel wordt gedomineerd door een thema uit Beethovens balletmuziek voor ‘Die Geschöpfe des Prometheus’. Deze uitvoering werd in 2012 opgenomen in de Opéra de Dijon, in Frankrijk.