TV-gids

In 2013 werd de Finse dirigent Hannu Lintu chef-dirigent van het Fins Radio Symfonie Orkest. Lintu studeerde piano en cello aan de Sibelius Academy en het Turku conservatorium in het Zuidwesten van Zweden. Hij begon met dirigeren en ook dit deed hij vooral aan de Sibelius Academy. Met het Fins Radio Symfonie Orkest gaf hij al in 2012 vele concerten en bleek een logische vervanger voor Sakari Oramo die in 2012 zijn contract, na vele jaren dienst als dirigent én concertmeester, liet aflopen. Het orkest is gespecialiseerd in het uitvoeren van Finse muziek, maar voert ook de grote werken van onder andere Gustav Mahler en Béla Bartók uit. De Finse componist Jean Sibelius is de favoriet van het orkest en de dirigent. Samen met de Finse publieke omroep (Yle) besloten zij om alle zeven symfonieën van Sibelius op te nemen en uit te zenden. Voorafgaand aan de symfonie ziet u een korte gesproken introductie over de desbetreffende symfonie, waarna de symfonie in zijn geheel te beluisteren is. Sibelius vierde in 1915 zijn vijftigste verjaardag met de première van zijn Vijfde Symfonie. Echter was hij naar het beluisteren niet tevreden en hij trok het werk terug. Hij begon met het herzien van de symfonie en gaf het werk opnieuw uit in 1919. Door de herziening werd het een symfonie die bestaat uit drie in plaats van de gebruikelijke vier delen. Opvallend zijn de hoornsignalen aan het begin van ieder deel. Deze staan aan de basis van wat er verder in het deel gaat klinken.

Bijna 10 jaar nadat dirigent Claudio Abbado de Berliner Philharmoniker verliet keert hij terug om eer te betuigen aan één van de grootste componisten van de 19e eeuw: Gustav Mahler. Mahler-expert Abbado maakte in zijn tijd als muzikaal leider van de Berliner Phiharmoniker diepe indruk met zijn Mahlervertolkingen. Samen met de beroemde zangeres Anne Sofie von Otter en de befaamde tenor Jonas Kaufmann (Echo Award “Zanger van het Jaar”, 2010) herdenken ze Gustav Mahlers 100e sterfdag met een uitvoering van zijn laatste symfonie, die hij onvoltooid achterliet bij zijn dood in 1911. Ook Das Lied von der Erde staat op het programma: de componist beschouwde dit werk als zijn persoonlijkste compositie.

De Indiase dirigent Zubin Mehta (1936) werd in 1977 benoemd tot muzikaal leider van het Israëlisch Filharmonisch Orkest (IPO), en in 1981 werd zijn aanstelling uitgebreid tot muzikaal leider voor het leven. Op 18 juli 1996 leidde Mehta het IPO in de allereerste uitvoering van Richard Strauss’ symfonisch gedicht Till Eulenspiegels lustige Streiche, Op. 28. Mehta staat wereldwijd bekend als een van de grootste vertolkers van het grote symfonische repertoire, in het bijzonder van de romantische werken van Anton Bruckner, Gustav Mahler en Richard Strauss. Hoewel hij dit geliefde meesterwerk al talloze malen had gedirigeerd, was dit de eerste keer dat hij het vanaf het begin met het orkest instudeerde. Deze aflevering van ‘In repetitie’ toont de dialoog tussen Mehta en de musici, terwijl zij samen Strauss’ levendige toondicht verkennen.

De grote klarinettist Paolo Beltramini vertolkt een programma van werken voor soloklarinet op Stingray Brava. In deze uitzending speelt Beltramini C.P.E. Bachs ‘Solfeggietto’, Béla Kovàcs ‘Hommage à Paganini’, en Igor Stravinsky’s ‘Three pieces for clarinet solo’. Paolo Beltramini is de enige Italiaanse klarinettist die ooit de eerste prijs behaalde aan de prestigieuze Praagse Spring International Clarinet Competition (1996). Zijn duo met pianist Roberto Arosio won de Internationale Kamermuziekconcoursen van Paris (1996) en Trapani (1997). Deze prijzen brachten Beltramini al snel onder de aandacht van het internationale concertcircuit. Hij speelde onder meer in het Amsterdamse Koninklijk Concertgebouworkest, Milaans Filarmonica della Scala, het Mahler Chamber Orchestra, en het Zwitserse Orchestra della Svizzera italiana.

Mezzosopraan Magdalena Kožená laat niet alleen de ‘hemelse geneugten’ weerklinken in het laatste deel van Gustav Mahlers Symfonie Nr. 4: eerder in het concert wijdt ze zichzelf aan de engelachtige schoonheid en intieme eenvoud van Mahlers Rückert Lieder. Vrijwel alle liederen die Mahler vóór 1900 componeerde baseerde hij op teksten uit Des Knaben Wunderhorn, een collectie volksgedichten uitgegeven door Clemens Brentano en Achim von Arnim. Later richtte Mahler zich op het werk van één dichter, de Frankische orientalist en vertaler Friedrich Rückert. Mahler gaf toe dat diens gedichten hem zo diep raakten dat het voelde alsof hij ze zelf had geschreven. In het laatste Lied, Ich bin der Welt abhanden gekommen, citeert hij een frase uit het Adagio van zijn Symfonie Nr. 4. Toen men hem vroeg wat dat wilde zeggen, legde hij uit dat dit citaat hemzelf belichaamde.

Claudio Abbado leidt het Luzern Festivalorkest in Gustav Mahlers Symfonie Nr. 1. Deze symfonie heeft als motto “Wie ein Naturlaut” (“als een natuurkreet”) , wat ook het centrale thema van het Lucerne Festival van 2009 was. Mahler ziet natuur en kunst niet als tegenovergestelden: hij vond dat het ene kan leren van het andere. Abbado en het orkest krijgen gezelschap van een bijzondere gast die op spectaculaire wijze haar debuut maakt: de 22-jarige Chinese pianiste Yuja Wang voert Sergej Prokofjevs Pianoconcerto Nr. 3 uit. Met dit stuk laat Wang zien waartoe zij allemaal in staat is: het pianoconcert vraagt niet alleen om lyrisch en intiem spel, maar ook om parelende virtuositeit.

Pierre Boulez (1925-2016) geldt als één van de belangrijkste figuren van de hedendaagse muziek. In dit optreden van het Gustav Mahler Jeugdorkest illustreert Boulez zijn meesterlijke begrip van de twintigste-eeuwse muziek. Hij volgt de revolutionaire harmonische ontwikkeling van het muzikale modernisme in drie modern-klassieke sleutelwerken: Richard Wagners Prelude Tristan und Isolde (1859), Arnold Schönbergs Pelléas en Mélisande (1903) en Alban Bergs Vioolconcert (1935). Het Gustav Mahler Jeugdorkest werd in 1986 opgericht op initiatief van dirigent Claudio Abbado (1933-2014). Het bestaat uit musici tot 26 jaar uit heel Europa. De solist in Bergs Vioolconcert is Akiko Suwanai, de jongste winnaar (1990) uit de geschiedenis van de Internationale Tsjaikovskiwedstrijd te Moskou.

Pierre Boulez dirigeert het Cleveland Symphony Orchestra in een uitvoering van het Adagio uit Mahlers Symfonie Nr. 10 en diens liederencyclus Des Knaben Wunderhorn. Solisten zijn Magdalena Kožená (mezzo-sopraan) en Christian Gerhaher (bariton). Het concert is opgenomen in de Severance Hall te Cleveland, de thuishaven van het orkest, in februari 2010. De liederencyclus Das Knaben Wunderhorn neemt een belangrijke positie in binnen het oeuvre van Mahler, omdat de liederen een bron van inspiritie waren voor zijn eerste symfonieën, zowel op muzikaal als poetisch gebied. Mahler heeft ooit de uitspraak gedaan dat een symfonie een hele wereld omvat; het zou de componist daarom zeker deugd doen dat enkel de uitvoering van het Adagio uit de onvoltooide Tiende Symfonie een volledig andere klankwereld heeft bewerkstelligd.

In 2013 werd de Finse dirigent Hannu Lintu chef-dirigent van het Fins Radio Symfonie Orkest. Lintu studeerde piano en cello aan de Sibelius Academy en het Turku conservatorium in het Zuidwesten van Zweden. Hij begon met dirigeren en ook dit deed hij vooral aan de Sibelius Academy. Met het Fins Radio Symfonie Orkest gaf hij al in 2012 vele concerten en bleek een logische vervanger voor Sakari Oramo die in 2012 zijn contract, na vele jaren dienst als dirigent én concertmeester, liet aflopen. Het orkest is gespecialiseerd in het uitvoeren van Finse muziek, maar voert ook de grote werken van onder andere Gustav Mahler en Béla Bartók uit. De Finse componist Jean Sibelius is de favoriet van het orkest en de dirigent. Samen met de Finse publieke omroep (Yle) besloten zij om alle zeven symfonieën van Sibelius op te nemen en uit te zenden. Voorafgaand aan de symfonie ziet u een korte gesproken introductie over de desbetreffende symfonie, waarna de symfonie in zijn geheel te beluisteren is. Nadat er bij Sibelius in 1908 keelkanker werd geconstateerd veranderde niet alleen zijn levensstijl, maar ook zijn manier van componeren. Met angst voor de dood stopte hij met het gebruik van alcohol en tabak en zijn harmonieën werd grauw en somber. Er klinken donkere thema’s en onderwerpen als duivels en dood komen bij het luisteren van deze muziek als beeld naar boven.

De Indiase dirigent Zubin Mehta (1936) werd in 1977 benoemd tot muzikaal leider van het Israëlisch Filharmonisch Orkest (IPO), en in 1981 werd zijn aanstelling uitgebreid tot muzikaal leider voor het leven. Op 18 juli 1996 leidde Mehta het IPO in de allereerste uitvoering van Richard Strauss’ symfonisch gedicht Till Eulenspiegels lustige Streiche, Op. 28. Mehta staat wereldwijd bekend als een van de grootste vertolkers van het grote symfonische repertoire, in het bijzonder van de romantische werken van Anton Bruckner, Gustav Mahler en Richard Strauss. Hoewel hij dit geliefde meesterwerk al talloze malen had gedirigeerd, was dit de eerste keer dat hij het vanaf het begin met het orkest instudeerde. Deze aflevering van ‘In repetitie’ toont de dialoog tussen Mehta en de musici, terwijl zij samen Strauss’ levendige toondicht verkennen.

In 2013 werd de Finse dirigent Hannu Lintu chef-dirigent van het Fins Radio Symfonie Orkest. Lintu studeerde piano en cello aan de Sibelius Academy en het Turku conservatorium in het Zuidwesten van Zweden. Hij begon met dirigeren en ook dit deed hij vooral aan de Sibelius Academy. Met het Fins Radio Symfonie Orkest gaf hij al in 2012 vele concerten en bleek een logische vervanger voor Sakari Oramo die in 2012 zijn contract, na vele jaren dienst als dirigent én concertmeester, liet aflopen. Het orkest is gespecialiseerd in het uitvoeren van Finse muziek, maar voert ook de grote werken van onder andere Gustav Mahler en Béla Bartók uit. De Finse componist Jean Sibelius is de favoriet van het orkest en de dirigent. Samen met de Finse publieke omroep (Yle) besloten zij om alle zeven symfonieën van Sibelius op te nemen en uit te zenden. Voorafgaand aan de symfonie ziet u een korte gesproken introductie over de desbetreffende symfonie, waarna de symfonie in zijn geheel te beluisteren is. Zijn laatste, de zevende, symfonie was in veel opzichten zijn beste symfonie. De delen volgen logisch op elkaar en klinken als één geheel. Het is een korte symfonie waarin al wordt vooruitgelopen op de componeerstijl die zich na de dood van Sibelius ontwikkelde bij bijvoorbeeld Anton Webern. Ondanks zeven prachtige symfonieën domineerde deze niet zijn gehele oeuvre. Zijn Vioolconcert en het symfonische gedicht Finlandia zijn veel bekender en populairder geworden.

Alfred Brendel is de solist in Beethovens Pianoconcert Nr. 3. Daarnaast speelt het Lucerne Festivalorkest onder leiding van Claudio Abbado Bruckers Symfonie Nr. 7. Het Lucerne Festival is één van ’s werelds meest gerenommeerde festivals voor klassieke muziek. De geschiedenis van het festival begon met een inauguratieconcert op 25 augustus 1938 onder leiding van Arturo Toscanini. In 2003 werd Claudio Abbado, die al sinds 1966 geregeld op het festival te zien is, de muzikale leider van het nieuw opgerichte Lucerne Festivalorkest. Tot aan zijn dood in januari 2014 inspireerde hij zijn “familieorkest” tot het brengen van uitvoeringen van hoge kwaliteit. Het Lucerne Festivalorkest bestaat uit musici van het Mahler Chamber Orchestra, de Berliner Philharmoniker en internationale solisten.

Andrea Marcon dirigeert het La Cetra Barockorchester van Bazel en mezzo-sopraan Magdalena Kožená tijdens de 25e jubileumeditie van het Zwitserse Verbier Festival in 2018. Kožená’s muzikale kwaliteiten lijken wel oneindig te zijn. Haar stem verricht wonderen in een wijds repertoire, dat zich uitstrekt van songs van Cole Porter tot liederen van Duparc of Mahler. Toch blijft ze een zwak houden voor de barokperiode, zoals wordt geïllustreerd in dit recital vanuit de kerk in Verbier. Het programma is van opmerkelijke eenvoud: vocale werken worden afgewisselend met sprankelende instrumentale stukken. Het programma opent met Uccellini’s ‘Aria quinta sopra La Bergamasca’ en Monteverdi’s ‘Disprezzata Regina’, gevolgd door Merula’s ‘Folle è ben che si crede’ en ‘Ballo detto Polliccio’. Na Castello’s Sonate Nr. 15 en ‘Passacalio a quattro’ van Marini, wordt afgesloten met Monteverdi’s ‘Il Combattimento di Tancredi e Clorinda’ en G. F. Händels ‘Lascia ch'io pianga’.

Pierre Boulez (1925-2016) geldt als één van de belangrijkste figuren van de hedendaagse muziek. In dit optreden van het Gustav Mahler Jeugdorkest illustreert Boulez zijn meesterlijke begrip van de twintigste-eeuwse muziek. Hij volgt de revolutionaire harmonische ontwikkeling van het muzikale modernisme in drie modern-klassieke sleutelwerken: Richard Wagners Prelude Tristan und Isolde (1859), Arnold Schönbergs Pelléas en Mélisande (1903) en Alban Bergs Vioolconcert (1935). Het Gustav Mahler Jeugdorkest werd in 1986 opgericht op initiatief van dirigent Claudio Abbado (1933-2014). Het bestaat uit musici tot 26 jaar uit heel Europa. De solist in Bergs Vioolconcert is Akiko Suwanai, de jongste winnaar (1990) uit de geschiedenis van de Internationale Tsjaikovskiwedstrijd te Moskou.

Mezzosopraan Magdalena Kožená laat niet alleen de ‘hemelse geneugten’ weerklinken in het laatste deel van Gustav Mahlers Symfonie Nr. 4: eerder in het concert wijdt ze zichzelf aan de engelachtige schoonheid en intieme eenvoud van Mahlers Rückert Lieder. Vrijwel alle liederen die Mahler vóór 1900 componeerde baseerde hij op teksten uit Des Knaben Wunderhorn, een collectie volksgedichten uitgegeven door Clemens Brentano en Achim von Arnim. Later richtte Mahler zich op het werk van één dichter, de Frankische orientalist en vertaler Friedrich Rückert. Mahler gaf toe dat diens gedichten hem zo diep raakten dat het voelde alsof hij ze zelf had geschreven. In het laatste Lied, Ich bin der Welt abhanden gekommen, citeert hij een frase uit het Adagio van zijn Symfonie Nr. 4. Toen men hem vroeg wat dat wilde zeggen, legde hij uit dat dit citaat hemzelf belichaamde.

Bernard Haitink dirigeert de Berliner Philharmoniker in een uitvoering van Gustav Mahlers Symfonie Nr. 4. Solist is sopraan Sylvia McNair. Deze uitvoering vond plaats in het Schauspielhaus te Berlijn in 1992. Mahler componeerde zijn Vierde Symfonie in 1899 en 1900 en het werk ging het daaropvolgende jaar in première te München. De symfonie bevat het lied “Das himmlische Leben”, welke Mahler al componeerde in 1892. Het lied beschrijft de visie van de hemel door de ogen van een kind en wordt gezongen door een sopraan in het vierde deel van het werk. De melodie dient zich al enkele keren eerder aan in de eerste delen van de symfonie.

Het Maggio Musicale Fiorentino (Florentijnse Muzikale Mei) is het oudste opera- en kunstfestival van Italië. Het werd in 1933 opgericht om hedendaagse en in de vergetelheid geraakte opera’s op de planken te brengen. In de loop der jaren heeft het festival zich verbreedt, en zijn orkestrale concerten er een vaste waarde geworden. Tijdens de editie van 2021 van het festival leidt maestro Daniel Harding het Orchestra del Maggio Musicale Fiorentino in een prachtig concertprogramma met Johannes Brahms' Tragische Ouverture in d-mineur, Op. 81, en Gustav Mahlers Symfonie nr. 1 in D majeur, 'Titan'. Brahms componeerde zijn concertouverture in de zomer van 1880. Het donkere, onrustige stuk lijkt de serieuze tegenhanger van zijn luchtigere Akademische Festouvertüre, Op. 80. Acht jaar later, in 1888, voltooide Mahler zijn eerste symfonie. De componist ontdeed het van oorsprong vijfdelige stuk enkele jaren later van het tweede deel, 'Blumine', wat de uiteindelijke vierdelige versie opleverde die we tegenwoordig kennen. Deze uitvoering werd opgenomen in het Teatro del Maggio Musicale Fiorentino in Florence, Italië, in 2021.