Beethovenspecial

‘Beethoven's Hair’ vertelt het onwaarschijnlijke verhaal van Ludwig van Beethovens haarlok. Deze lok, die na Beethovens dood bij hem werd afgeknipt, is onlangs door enkele Beethovenfanaten aangekocht op een veiling van Sotheby’s. Deze film zoekt uit wie de lok eerder in bezit had, en laat de lok forensisch onderzoeken. Zodoende worden de mysteries achter Beethovens moeizame leven en vroege dood ontrafeld, waarbij ook diens ‘medische geheim’ boven water komt. Op de klanken van Beethovens mooiste muziek toont ‘Beethoven’s Hair’ de wereld van het wetenschappelijk onderzoek; een wereld die haaks blijkt te staan op de romantiek van het 19e-eeuwse Wenen en de verschrikkingen van het 20e-eeuwse Nazi-Duitsland.

In september 2016 bereikte één van Japans beroemdste dirigenten de leeftijd van 81 jaar: Seiji Ozawa. Deze bekende voorvechter van het werk van eigentijdse componisten richtte in 1992 het Saito Kinen Festival Matsumoto op, dat inmiddels bekend staat als Seiji Ozawa Festival. Ter gelegenheid van zijn verjaardag verscheen Seiji Ozawa zelf op het podium met 63 leden van het Saito Kinen Orkest, waarbij hij Beethovens Symfonie nr. 2 en nr. 7 gloedvol dirigeerde. Het leeuwendeel van Beethovens Symfonie nr. 2 kwam tot stand toen de componist in Heiligenstadt verbleef, waar zijn doofheid steeds moeilijker te ontkennen bleek. Het werk beleefde zijn première in het Theater an der Wien in Wenen op 5 april 1803. De Symfonie nr. 7 werd in 1813 tijdens de oeropvoering in Wenen - een liefdadigheidsconcert voor gewonde soldaten - door Beethoven zelf gedirigeerd. Het Allegretto werd zo enthousiast ontvangen, dat het een tweede keer gespeeld moest worden.

Kunnen wij het creatieve brein van Ludwig van Beethoven ervaren als van binnenuit, en dan met name in de laatste fase van zijn leven, toen de componist met ernstig gehoorverlies te maken had? Pianist Tom Beghins recente opnames van Beethovens Pianosonates Op. 109, 110 en 111 zijn een artistieke verkenning van de manier waarop Beethovens musiceren werd gevormd door de werkomstandigheden die hij met hulp van collega's en vrienden wist te scheppen. Tom Beghin voert niet alleen Beethovens drie meesterlijke pianowerken uit op een magnifieke, nieuwe replica van Beethovens Broadwood & Sons fortepiano, hij maakt bovendien gebruik van een gereconstrueerde 'Gehörmaschine', een resonator zoals Beethoven die op zijn piano liet inbouwen zodat hij muziek kon blijven schrijven terwijl zijn gehoor achteruit ging. “U hoort het beter als u uw hoofd onder dit apparaat houdt, nietwaar?,” vroeg André Stein aan Beethoven. Twee eeuwen later kunnen wij zelf ervaren hoe Beethoven zijn eigen muziek hoorde, en ons afvragen: horen wij Beethovens muziek nu anders? Beghin lokt ons de 'gehoormachine' in, zodat we de essentie van Beethovens onstuimige en onweerstaanbaar poëtische muzikale vibraties niet alleen kunnen horen, maar ook voelen. 'Inside the Hearing Machine' nodigt ons uit een kijkje te nemen in de multi-sensorische speeltuin van een dove componist die een veel inniger band met zijn instrument had dan alleen de klank mogelijk maakte.

Kunnen wij het creatieve brein van Ludwig van Beethoven ervaren als van binnenuit, en dan met name in de laatste fase van zijn leven, toen de componist met ernstig gehoorverlies te maken had? Pianist Tom Beghins recente opnames van Beethovens Pianosonates Op. 109, 110 en 111 zijn een artistieke verkenning van de manier waarop Beethovens musiceren werd gevormd door de werkomstandigheden die hij met hulp van collega's en vrienden wist te scheppen. Tom Beghin voert niet alleen Beethovens drie meesterlijke pianowerken uit op een magnifieke, nieuwe replica van Beethovens Broadwood & Sons fortepiano, hij maakt bovendien gebruik van een gereconstrueerde 'Gehörmaschine', een resonator zoals Beethoven die op zijn piano liet inbouwen zodat hij muziek kon blijven schrijven terwijl zijn gehoor achteruit ging. “U hoort het beter als u uw hoofd onder dit apparaat houdt, nietwaar?,” vroeg André Stein aan Beethoven. Twee eeuwen later kunnen wij zelf ervaren hoe Beethoven zijn eigen muziek hoorde, en ons afvragen: horen wij Beethovens muziek nu anders? Beghin lokt ons de 'gehoormachine' in, zodat we de essentie van Beethovens onstuimige en onweerstaanbaar poëtische muzikale vibraties niet alleen kunnen horen, maar ook voelen. 'Inside the Hearing Machine' nodigt ons uit een kijkje te nemen in de multi-sensorische speeltuin van een dove componist die een veel inniger band met zijn instrument had dan alleen de klank mogelijk maakte.